Skip to content

Τι μας μειώνει την αυτοπεποίθηση;

 του Ευάγγελου Χ. Καραδήμα, Δρ. Ψυχολογίας, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών

Έλλειψη αυτοπεποίθησης δεν σημαίνει έλλειψη ικανοτήτων. Συχνά η έλλειψη αυτοπεποίθησης οφείλεται σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες ή κανόνες ζωής που έχουν “περάσει” πάνω μας άλλοι, όπως γονείς, φίλοι ή κοινωνικά πρότυπα.

Σκέψεις όπως «όλα ή τίποτα», «άσπρο ή μαύρο», «ό,τι δεν είναι επιτυχία είναι αποτυχία», η υπερβολική έμφαση στα «πρέπει» και τους κανόνες, η δυσκολία στην αποδοχή κομπλιμέντων, η μειωμένη έμφαση στα θετικά στοιχεία του εαυτού, ο φόβος και για το μικρότερο σφάλμα ή παράλειψη, η άκριτη αποδοχή των συναισθημάτων ως μόνη αλήθεια («νιώθω νικημένος, άρα έτσι έχουν τα πράγματα»), είναι παγίδες που μπορούν να εγκλωβίσουν το άτομο και να το κάνουν να χάσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις ικανότητές του.

Η κατανόηση των διαδικασιών αυτών και η αλλαγή τους μας επιτρέπει να αποδεχθούμε τον εαυτό μας και να αναπτύξουμε την αναγκαία αυτοπεποίθηση.

Οι τρόποι σκέψεις που μειώνουν στην εμπιστοσύνη που έχουμε στον εαυτό μας είναι:

Ο ‘ηθικός’ τρόπος κρίσης: Πολλές φορές κρίνουμε τις πράξεις μας με ηθικούς όρους (π.χ., ‘καλό’, ‘κακό’, ‘εχθρικό’ κ.λπ.). Αυτό δεν είναι απαραίτητο. Είναι καλύτερα να κρίνουμε τη συμπεριφορά μας ως λειτουργική ή μη λειτουργική και, ταυτόχρονα, να σκεφτόμαστε τρόπους δράσης για να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση.
Ο εστιασμός στην αρνητική μόνο πλευρά των πραγμάτων: Η έμφαση μόνο στα αρνητικά αποτελέσματα ή στις αρνητικές πλευρές μιας κατάστασης όταν, μάλιστα, τείνουμε να μεγιστοποιούμε τη σημασία τους, μας εμποδίζει να σχηματίσουμε ρεαλιστική αντίληψη των πραγμάτων. Έτσι, μένουμε εγκλωβισμένοι σε ένα ανατροφοδοτούμενο κύκλο αρνητικών σκέψεων και μείωσης της βασικής εμπιστοσύνης στον εαυτό μας.
Υπεργενίκευση της αρνητικής αυτοεικόνας: Η πεποίθηση «είμαι ένα εντελώς ανίκανο άτομο» δεν μπορεί να είναι πραγματική γιατί κανείς δεν είναι «εντελώς ανίκανος». Όλοι διαθέτουμε ιδιαίτερες ποιότητες και δυνατότητες, ακόμα και όταν αυτές δεν τυγχάνουν αναγνώρισης από εμάς ή τους άλλους. Η δημιουργία της αρνητικής αυτοαντίληψης οφείλεται στην υπεργενίκευση κάποιων χαρακτηριστικών ή ατυχιών και στην αγνόηση των ικανοτήτων και των επιτυχιών που σημειώνονται.
Υπερβολικά υψηλές προσδοκίες: Η ‘ανάγκη’ για τελειότητα είναι ένας τρόπος που οδηγεί με ακρίβεια στην αποτυχία και τη μείωση του αυτοσυναισθήματος. Όλοι κάνουμε λάθη. Κανείς δεν είναι τέλειος. Η αποδοχή λιγότερων από το ‘τέλειο’ είναι απλά η αποδοχή της ανθρώπινης φύσης μας.
Η μη αποδοχή των ορίων στις ικανότητές μας: Όχι μόνο εμείς ως πρόσωπα (π.χ., οι ικανότητες, η προσπάθεια), αλλά και εξωτερικοί παράγοντες (όπως οι ενέργειες τρίτων, οι συνθήκες κ.ά.) ευθύνονται για το αποτέλεσμα των ενεργειών μας. Το ‘κόλπο’ είναι να δούμε αν ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί τώρα ή όχι και να στοχεύσουμε στο τι μπορούμε να επιτύχουμε στις δεδομένες συνθήκες.
Η παγίδα της σύγκρισης: Η σύγκριση με το τι οι άλλοι έχουν επιτύχει είναι σίγουρος δρόμος για τη μείωση της αυτοπεποίθησης. Έχετε ποτέ συγκρίνει τον εαυτό σας και τα επιτεύγματά σας με άτομα που φαίνονται να τα έχουν καταφέρει λιγότερο καλά από εσάς; Οι άνθρωποι διαφέρουν στις ικανότητές τους. Όταν συγκρίνεστε μόνο με όσους πιστεύετε ότι τα έχουν καταφέρει καλύτερα, οι δικές σας ‘ποιότητες’ χάνονται και ο εαυτός σας κρίνεται άδικα.
Παθητικότητα: Μη μένετε παθητικοί και εγκλωβισμένοι στις αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις σας. Δραστηριοποιηθείτε, προσπαθήστε, ‘δεσμευτείτε’ στη ζωή. Αποκτείστε νέες εμπειρίες. Δοκιμάστε νέα και ευχάριστα πράγματα. Θα νιώσετε πολύ καλύτερα και θα ‘κερδίσετε’ σε αυτοπεποίθηση.

Πώς να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας

Για να ενισχύσετε την εμπιστοσύνη που έχετε στον εαυτό σας και να νιώσετε καλύτερα, χρήσιμες θα σας φανούν οι παρακάτω προτάσεις:

  • Δώστε έμφαση στις δυνατότητές σας. Ενισχύστε, επιβραβεύστε τον εαυτό σας για κάθε τι που προσπαθείτε. Δώστε πιο πολλή έμφαση στην προσπάθεια, εφόσον από εκεί ξεκινούν όλα, παρά στα αποτελέσματα (που δεν εξαρτώνται πάντα από εσάς μόνο).
  • Θυμηθείτε τις επιτυχίες που έχετε ως τώρα. Αυτό θα σας βοηθήσει να δείτε τον εαυτό σας σαν σύνολο που πιθανώς έχει κάποια αρνητικά σημεία, αλλά σίγουρα και αρκετά θετικά.
  • Μην φοβάστε να εκτεθείτε στον κίνδυνο της αποτυχίας. Αναλάβετε κινδύνους και προσπαθήστε όσο μπορείτε. Πάρτε τις νέες εμπειρίες ως ευκαιρίες για μάθηση και όχι ως περιπτώσεις «νίκης» ή «ήττας».
  • Μπορείτε, αν θέλετε, να νιώσετε άσχημα για τα λάθη σας, αλλά όχι ένοχοι ή ντροπιασμένοι.
  • Μιλήστε με τον εαυτό σας. Πείτε στον εαυτό σας «σταμάτα» και αντικαταστήστε τις παράλογες σκέψεις σας μόλις τις εντοπίσετε. Για παράδειγμα, όταν βρείτε ότι περιμένετε ‘τέλεια’ αποτελέσματα, θυμηθείτε ότι δεν μπορεί ο άνθρωπος να κάνει κάτι τέλειο. Πιθανή και δυνατή είναι μόνο η προσπάθεια ώστε να γίνει κάτι καλά.
  • Αξιολογείστε τον εαυτό σας. Αλλά, αξιολογείστε τον χωρίς να στηρίζεστε αποκλειστικά στη γνώμη των άλλων. Εστιάστε στο πως ΕΣΕΙΣ βλέπετε τη συμπεριφορά σας, τη δουλειά σας, τα επιτεύγματά σας, τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να στηριχθείτε περισσότερο σε αυτό, παρά στο τι λένε οι άλλοι.
  • Μην υιοθετείτε μια παθητική ή επιθετική στάση απέναντι στους άλλους. Προσπαθήστε να διεκδικείτε τα δικαιώματά σας, γνωρίζοντας τι θέλετε, ποια είναι τα όριά σας, τι αποδέχεστε και τι όχι, αναγνωρίζοντας ότι ίσα δικαιώματα έχουν και οι άλλοι και εσείς.

No comment yet, add your voice below!


Add a Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *