Η Επιτροπή Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών της ΕΑΕΕ αφού έλαβε υπόψη της τις ανάγκες ολοκληρωμένης πληροφόρησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις ασφαλίσεις Περιουσίας, συνέχισε για μία ακόμη χρονιά την συστηματική συλλογή στατιστικών στοιχείων του κλάδου.
Στην έρευνα του 2022 περιλαμβάνονται τα στοιχεία 24 ασφαλιστικών επιχειρήσεων με καθεστώς εγκατάστασης, οι οποίες εκτιμάται ότι συγκεντρώνουν το 97,3% της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων των καλύψεων περιουσίας, των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Τα μεγέθη της ασφάλισης περιουσίας
1.1. Καταγραφή ασφαλισμένων κινδύνων
Η έρευνα της ΕΑΕΕ συγκέντρωσε στοιχεία για 1,2 εκατ. συμβόλαια τα οποία εκδόθηκαν εντός του 2022 και μέρος των οποίων παρέμεινε σε ισχύ και εντός του 2023. Επισημαίνεται ότι στο πλήθος συμβολαίων καταμετρήθηκαν και τα συνασφαλιστήρια συμβόλαια ενώ σε περίπτωση ομαδικών συμβολαίων, ζητήθηκε να καταγραφεί το πλήθος των καλυπτομένων κινδύνων. Όπου προβλέπονταν κατατμήσεις συμβολαίου για πληρωμή δόσεων, μετρήθηκαν ως ένα συμβόλαιο συνολικά.
Η μεγάλη πλειοψηφία των συμβολαίων αφορούσε σε κατοικίες (1 εκατ. ή 83,1% του συνόλου). Η συνολική ασφαλισμένη αξία σε ότι αφορά την αθροιστική κάλυψη πυρός (κτιρίου και περιεχομένου) και απώλειας κερδών ήταν της τάξεως των 327,7 δισ. €, εκ των οποίων 129,7 δισ. € αφορούσαν στην ασφάλιση κατοικιών και 198 δισ. € σε λοιπούς κινδύνους. Τα συμβόλαια των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) διαχωρίστηκαν ανά ύψος ασφαλισμένων κεφαλαίων σε: ασφαλισμένη αξία μέχρι και 1 εκατ. €, μεταξύ 1 έως και 3 εκατ. €, μεταξύ 3 έως και 10 εκατ. €, και άνω των 10 εκατ. €.
Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με το μέγεθος των καλυπτόμενων κινδύνων παρουσιάζονται στον πίνακα και τα γραφήματα που ακολουθούν.
Τα συμβόλαια των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) διαχωρίστηκαν περαιτέρω σε συγκεκριμένες ομάδες ανά είδος δραστηριότητας, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί:
Ταυτοχρόνως με την έρευνα επί των στοιχείων του έτους 2022, ζητήθηκε η επικαιροποίηση των στοιχείων του 2021 με βάση την διαθέσιμη πληροφόρηση στις 31/12/2022. Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με το μέγεθος των καλυπτομένων κινδύνων του 2021 παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν.
Τα συμβόλαια των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) έτους 2021 διαχωρίστηκαν περαιτέρω ανά είδος δραστηριότητας:
1.2. Κανάλια Διαμεσολάβησης
Η έρευνα της κατανομής της παραγωγής ασφαλίστρων (συμπεριλαμβανομένων δικαιωμάτων συμβολαίων) έτους 2022 ανά κανάλι διαμεσολάβησης αναδιαρθρώθηκε, σε πλήρη εναρμόνιση με τον Ν. 4583/2018 «Διανομή Ασφαλιστικών Προϊόντων».
Τα κανάλια διαμεσολάβησης που έχουν οριστεί ως προς την μορφή συνεργασίας τους (ίδιος ορισμός για όλες τις έρευνες της ΕΑΕΕ) αναφέρονται ως εξής: δίκτυα & πράκτορες αποκλειστικής συνεργασίας, πράκτορες μη αποκλειστικής συνεργασίας, μεσίτες ασφαλίσεων, συνεργασία με τράπεζες (bancassurance), απευθείας πωλήσεις (πωλήσεις μέσω αλληλογραφίας, ασφαλιστικών υπαλλήλων, διαδικτύου, τηλεφωνικών κέντρων), διαμεσολαβητές δευτερεύουσας δραστηριότητας (των οποίων η κύρια δραστηριότητα δεν είναι η διανομή ασφαλιστικών προϊόντων).
Κυρίαρχη μορφή διαμεσολάβησης στις ασφαλίσεις περιουσίας ήταν η μη αποκλειστική συνεργασία με πράκτορες (36,3% του συνόλου της παραγωγής ασφαλίστρων του κλάδου), ακολουθούμενη από την συνεργασία με τράπεζες (27,8% αντίστοιχα).
Η ποσοστιαία συμμετοχή έτους 2022 του συνόλου των καναλιών διαμεσολάβησης, σύμφωνα με τις απαντήσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα, εμφανίζεται στο γράφημα που ακολουθεί.
Ζημιές - Αποζημιώσεις
Για τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που είχαν εκδοθεί το 2022 δηλώθηκαν 13.783 ζημιές εντός του 2022, εκ των οποίων ποσοστό 56,9% αφορούσαν σε κατοικίες και οι υπόλοιπες σε λοιπούς κινδύνους. Πληρώθηκαν αποζημιώσεις ύψους 17,9 εκατ. € εντός του 2022 (6,9 εκατ. € για κατοικίες και 11 εκατ. € για λοιπούς κινδύνους) ενώ σχηματίστηκε στις 31/12/2022 απόθεμα εκκρεμών αποζημιώσεων 46 εκατ. € (11,5 εκατ. € για κατοικίες και 34,5 εκατ. € για λοιπούς κινδύνους).
Επισημαίνεται ότι οι ανωτέρω δηλωθείσες εκκρεμείς αποζημιώσεις αφορούν στην αρχική εκτίμηση του πρώτου έτους (έτους έκδοσης ασφαλιστηρίου συμβολαίου). Τόσο το πλήθος των ζημιών όσο και το τελικό ποσό της αποζημίωσης των συμβολαίων αυτών θα διαφέρει σημαντικά όταν προστεθεί η μεταγενέστερη πληροφόρηση για τα συμβόλαια του συγκεκριμένου έτους που δεν είναι διαθέσιμη κατά την σύνταξη της παρούσας αναφοράς, μέχρι την λήξη όλων των συμβολαίων που είχαν εκδοθεί εντός του έτους. Αυτό συμβαίνει γιατί η περίοδος ισχύος ενός μεγάλου μέρους των συμβολαίων του έτους 2022, εκτείνεται εντός του 2023. Συνεπώς η πληροφόρηση για τις ζημιές που συνέβησαν εντός του 2023 για τα συμβόλαια του 2022,δεν ήταν γνωστή κατά τη σύνταξη της παρούσας αναφοράς. Θα είναι γνωστή ως επικαιροποιημένη πληροφόρηση του έτους 2022 στη μελέτη της επόμενης χρονιάς.
Σύμφωνα με την στατιστική επεξεργασία των αποζημιώσεων παρελθόντων ετών (βλ. επόμενη ενότητα) προκύπτει ότι οι αποζημιώσεις στο τέλος του επόμενου έτους από το έτος έκδοσης, εξελίσσονται με συντελεστή 2,05 σε σχέση με τα μεγέθη στην λήξη του έτους αναφοράς και με συντελεστή 2,18 στο τέλος του 9ου έτους.
Με βάση αυτούς τους συντελεστές εξέλιξης των αποζημιώσεων, η αρχική αποτίμηση των 63,9 εκατ. € των αποζημιώσεων (17,9 εκατ. € πληρωθείσες και 46 εκατ. € εκκρεμείς) των συμβολαίων με έτος έκδοσης 2022 θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε (63,9 * 2,05 = ) 131 εκατ. € στο τέλος του 2023 και σε 139,3 εκατ. € ( = 63,9 * 2,18) σε βάθος εννεαετίας, γεγονός που αναμένεται ότι θα επηρεάσει αυξητικά τους ασφαλιστικούς δείκτες που υπολογίζονται στην επόμενη ενότητα.
2.1. Αναλυτική καταγραφή ζημιών – αποζημιώσεων
Η έρευνα της ΕΑΕΕ κατέγραψε 13.783 ζημίες μέχρι 31/12/2022 για τα συμβόλαια τα οποία εκδόθηκαν εντός του 2022. Από αυτές 7.843 ζημιές αφορούσαν κατοικίες, για τις οποίες πληρώθηκαν αποζημιώσεις 6,9 εκατ. € και σχηματίστηκε απόθεμα εκκρεμών αποζημιώσεων ύψους 11,5 εκατ. € στο τέλος του έτους.
Οι υπόλοιπες 5.940 ζημιές και οι αποζημιώσεις τους για τα συμβόλαια των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) διαχωρίστηκαν σε ομάδες ανά ύψος ασφαλισμένων κεφαλαίων εκάστου κινδύνου, δηλαδή: συμβόλαια με ασφαλισμένη αξία μέχρι και 1 εκατ. €, μεταξύ 1 έως και 3 εκατ. €, μεταξύ 3 έως και 10 εκατ. €, και άνω των 10 εκατ. €.
Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με το είδος και το μέγεθος των καλυπτόμενων κινδύνων παρουσιάζονται στον πίνακα και τα γραφήματα που ακολουθούν.
Οι ζημιές των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) διαχωρίστηκαν περαιτέρω ανά είδος δραστηριότητας, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί (όπου ποσό αποζημίωσης= πληρωθείσες + εκκρεμείς αποζημιώσεις):
Ταυτοχρόνως με την έρευνα επί των στοιχείων του έτους 2022, ζητήθηκε η επικαιροποίηση των στοιχείων του 2021 με βάση την διαθέσιμη πληροφόρηση στις 31/12/2022.
Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της επικαιροποιημένης έρευνας αναφορικά με το μέγεθος των καλυπτόμενων κινδύνων του 2021 παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν. Επισημαίνεται ότι το συνολικό ποσό αποζημιώσεων (πληρωθείσες + εκκρεμείς) εξελίχθηκε στα 196 εκατ. €, ποσό συμβατό με την εκτίμηση της προηγούμενης χρονιάς.
Οι ζημιές των λοιπών κινδύνων (δηλαδή εκτός των κατοικιών) επικαιροποιημένες με την πληροφόρηση του 2022, παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί (όπου ποσό αποζημίωσης = πληρωθείσες και εκκρεμείς αποζημιώσεις):
2.2. Ανάλυση ζημιών ανά αιτία
Η έρευνα επεκτάθηκε στην ανάλυση των αιτιών των ζημιών ανά τύπο ασφαλισμένου κινδύνου. Ο διαχωρισμός των ασφαλισμένων κινδύνων, όπως και στην έρευνα της προηγούμενης χρονιάς, εντάσσει σε ξεχωριστή θέση τις βιομηχανικές και τις εμπορικές επιχειρήσεις, καθώς και τα γραφεία.
Οι αποζημιώσεις (πληρωθείσες και εκκρεμείς) στην ανάλυση των αιτιών των ζημιών ανά τύπο ασφαλισμένου κινδύνου έτους 2022 καταγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί:
Ταυτοχρόνως με την έρευνα επί των στοιχείων του έτους 2022, ζητήθηκε η επικαιροποίηση των στοιχείων του 2021 με βάση την διαθέσιμη πληροφόρηση στις 31/12/2022. Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με τις ζημιές και τις αποζημιώσεις των καλυπτομένων κινδύνων του 2021 παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν.
Υπολογισμός ασφαλιστικών δεικτών κλάδου
Τα μεγέθη της έρευνας που παρουσιάστηκαν στις προηγούμενες ενότητες μελετήθηκαν ως προς την σχέση που έχουν μεταξύ τους, δεικτοποιήθηκαν και τα αποτελέσματα που προκύπτουν παρουσιάζονται στους επόμενους πίνακες. Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στοχεύουν στον υπολογισμό της τεχνικής βάσης της ασφάλισης των συγκεκριμένων κινδύνων που ανέλαβαν κατά την διάρκεια του 2022 οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα.
Για τον υπολογισμό τους δεν έχει ληφθεί υπόψη (καθώς δεν ήταν γνωστό) το πλήρες κόστος των αποζημιώσεων όπως αυτό θα διαμορφωθεί μελλοντικά καθώς και όσες ζημιές προκύψουν μέχρι την λήξη των συγκεκριμένων συμβολαίων. Συνεπώς, οι υπολογιζόμενοι δείκτες θα πρέπει να επανεκτιμηθούν σε μεταγενέστερη επεξεργασία των δεδομένων, με βάση την πληρέστερη πληροφόρηση. Οι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν είναι:
3.1. Δείκτες υπολογισμένοι με βάση την αρχική έρευνα για το 2022
Από τα συγκεντρωτικά μεγέθη της έρευνας για το 2022 (σύμφωνα με τα στοιχεία που ήταν γνωστά μέχρι 31/12/2022) προκύπτει ότι για το σύνολο του κλάδου, το πλήθος των ζημιών (μέση συχνότητα) αντιστοιχεί στο 1,14% επί του πλήθους των συμβολαίων σε ισχύ (αντιστοίχως 0,78% για τις κατοικίες 2,92% για τους λοιπούς κινδύνους). Το μέγεθος της μέσης συχνότητας αναμένεται να αυξηθεί, σύμφωνα με τις δηλώσεις των ζημιών που θα προκύψουν μεταγενέστερα για εκείνα τα συμβόλαια που ήταν σε ισχύ και πέραν της 31/12/2022 (αλλά είχαν εκδοθεί εντός του 2022) και μέχρι την λήξη τους.
Η μέση ζημία (σύμφωνα με την εκτίμηση των ζημιών το πρώτο έτος) έφθασε τα 4.640€ για το σύνολο των καλύψεων (2.345€ για τις κατοικίες, 7.670€ για τους λοιπούς κινδύνους), σύμφωνα με την υπάρχουσα πληροφόρηση.
Το μέσο κόστος κάλυψης των κινδύνων συνολικά υπολογίζεται (με τις πρώτες εκτιμήσεις) στα 53 € (18€ για τις κατοικίες, 224 € για τους λοιπούς κινδύνους). Με βάση τον συντελεστή εξέλιξης των αποζημιώσεων (βλ. ενότητα: 2. Ζημιές - αποζημιώσεις) το μέσο κόστος κάλυψης του κινδύνου αναμένεται να αυξηθεί σε (53 € * 2,05 = ) 109 € για το σύνολο των κινδύνων στο τέλος του 2ου έτους και σε 116 € (= 53 € * 2,18) σε βάθος εννεαετίας (αντίστοιχα θα αυξηθούν οι δείκτες των κατοικιών και των λοιπών κινδύνων).
Η αναλογία των αποζημιώσεων (πληρωθείσες και εκκρεμείς) προς ασφαλισμένα κεφάλαια ήταν (πρώτη εκτίμηση) 0,20‰ (0,14‰ για τις κατοικίες, 0,23‰ για τους λοιπούς κινδύνους), η οποία αναμένεται να αυξηθεί για τους ίδιους λόγους. Επομένως, η αναλογία των αποζημιώσεων προς ασφαλισμένα κεφάλαια για το σύνολο των κινδύνων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε 0,41‰ στο τέλος του δευτέρου έτους και 0,43‰ σε βάθος εννεαετίας (αντίστοιχα θα αυξηθούν οι δείκτες των κατοικιών και των λοιπών κινδύνων).
Οι αντίστοιχοι δείκτες που προκύπτουν από την ανάλυση των ζημιών των συγκεκριμένων ομάδων ασφαλισμένων κινδύνων της έρευνας του έτους 2022, καταγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί:
Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η μελλοντική αύξηση του πλήθους ζημιών και του ποσού των αποζημιώσεων (πληρωθείσες και εκκρεμείς) αναμένεται να επηρεάσει αυξητικά τους ανωτέρω δείκτες της συχνότητας ζημιών, του μέσου κόστους κάλυψης και των αποζημιώσεων προς ασφαλισμένα κεφάλαια. Η μέση ζημία θα επηρεαστεί επίσης, χωρίς να είναι γνωστό ούτε το μέγεθος αλλά ούτε και η κατεύθυνση της μεταβολής της.
3.2. Δείκτες υπολογισμένοι με βάση την επικαιροποιημένη έρευνα για το 2021
Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες απαντήσεις για τα στοιχεία του έτους 2021, το σύνολο των δηλωθεισών ζημιών έφτασε τις 19.380, ενώ το συνολικό ύψος των αποζημιώσεων (πληρωθείσες και εκκρεμείς) ανήλθε στα 195,7 εκατ. € (έναντι αποτίμησης 110,5 εκατ. € από την αρχική έρευνα). Ο επανυπολογισμός των ασφαλιστικών δεικτών για το 2021 με βάση την επικαιροποιημένη πληροφόρηση παρουσιάζεται στους πίνακες που ακολουθούν.
Οι αντίστοιχοι δείκτες που προκύπτουν από την ανάλυση των ζημιών των συγκεκριμένων ομάδων ασφαλισμένων κινδύνων της επικαιροποιημένης έρευνας του έτους 2021, καταγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί:
Εξέλιξη των αποζημιώσεων συνολικού χαρτοφυλακίου
4.1. Καταγραφή των αποζημιώσεων ανά ασφαλιστικό έτος
Η έρευνα της ΕΑΕΕ προχώρησε στην διερεύνηση της εξέλιξης των αποζημιώσεων του συνόλου του χαρτοφυλακίου των ασφαλίσεων περιουσίας για την περίοδο 2014 – 2022. Η καταγραφή τους αποσκοπεί στην παρακολούθηση της «ωρίμανσης» των αποζημιώσεων σε βάθος χρόνου ως προς το συνολικό ποσό τους (πληρωθείσες και εκκρεμείς). Στους πίνακες που ακολουθούν καταγράφεται η πορεία μέσα στην εξεταζόμενη περίοδο τόσο των καταβολών όσο και των εκκρεμών αποζημιώσεων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα.
Το πλήθος των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν παρέχοντας στοιχεία στην τρέχουσα ενότητα ήταν μικρότερο του πλήθους που παρείχαν στοιχεία στην ενότητα 2. Ζημιές – Αποζημιώσεις. Αυτό έχει σαν συνέπεια τα απόλυτα μεγέθη των πληρωθεισών και εκκρεμών αποζημιώσεων να είναι μικρότερα στην τρέχουσα ενότητα.
4.2. Καταγραφή των αποζημιώσεων ανά ασφαλιστικό έτος
Η συγκέντρωση των στοιχείων των αποζημιώσεων ανά ασφαλιστικό έτος στην προηγούμενη παράγραφο επιτρέπει την στατιστική επεξεργασία τους με τη μέθοδο chain-ladder με σκοπό να διατυπωθούν εύλογες προβλέψεις σχετικά με την εξέλιξη της πορείας των αποζημιώσεων και του πλήθους των ζημιών. Παρόλο ότι τα διαθέσιμα δεδομένα από πλευράς χρονικής διάρκειας της περιόδου κάλυψης είναι σχετικά ολιγάριθμα, μπορούν να δώσουν μία γενική εικόνα για την εξέλιξη των μεγεθών.
Στον επόμενο πίνακα καταγράφονται τα ποσά των αποζημιώσεων (συσσωρευμένες πληρωθείσες αποζημιώσεις εντός της εξεταζόμενης περιόδου και εκκρεμείς αποζημιώσεις στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου) για το σύνολο της εξεταζόμενης περιόδου ανά έτος έκδοσης ασφαλιστηρίων συμβολαίων (στήλες α και β). Στη στήλη γ, οι αποζημιώσεις επανεκτιμώνται με τη χρήση της μεθόδου chain-ladder.
Βασική προϋπόθεση εφαρμογής της μεθόδου είναι ότι οι πληροφορίες του παρελθόντος είναι επαρκώς αντιπροσωπευτικές για το μέλλον. Το υπολογιζόμενο ποσοστό εκκρεμότητας δείχνει το ποσοστό των εκκρεμών αποζημιώσεων στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου επί του συνόλου των υπολογιζόμενων αποζημιώσεων (εκκρεμών και πληρωθεισών) για το συγκεκριμένο ασφαλιστικό έτος.
Εξέλιξη των μεγεθών και των δεικτών της περιόδου 2016 - 2022 (επικαιροποιημένα)
5.1. Καταγραφή των μεγεθών ανά ασφαλιστικό έτος
Η επικαιροποιημένη παρουσίαση των βασικών μεγεθών της έρευνας επί των ασφαλίσεων περιουσίας από το 2016 καταγράφεται στους πίνακες που ακολουθούν. Περιλαμβάνονται σε αυτούς κατ’ αντιπαραβολή και τα μεγέθη του 2022 (πρώτη καταγραφή).
5.2. Καταγραφή των δεικτών ανά ασφαλιστικό έτος
Η επικαιροποιημένη παρουσίαση των βασικών δεικτών όπως προκύπτουν από την έρευνα επί των ασφαλίσεων περιουσίας από το 2016 καταγράφεται στους πίνακες που ακολουθούν. Περιλαμβάνονται σε αυτούς κατ’ αντιπαραβολή και οι δείκτες του 2022 (πρώτη εκτίμηση).
