Συνταξιοδοτικό σύστημα και η ημερίδα της ΕΑΕΕ

Τα μεγάλα ερωτηματικά για το Συνταξιοδοτικό

Του Νίκου Σακελλαρίου

Η μεγάλη συνάντηση της Δευτέρας 15 Απριλίου για το συνταξιοδοτικό, η οποία πραγματοποιείται με πρωτοβουλία της ΕΑΕΕ και στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλα τα μεγάλα κόμματα, θα αποτελέσει ένα ανοιχτό βήμα για την κατάθεση προτάσεων ή αντιρρήσεων από κάθε εμπλεκόμενο φορέα – πολιτικό, επιχειρηματικό και θεσμικό. Οι προτάσεις που καταθέτει η ασφαλιστική αγορά με βάση το σύστημα 3 πυλώνων είναι εφικτές (παρότι σηκώνουν και κάποια ερωτήματα). Η παρούσα κυβέρνηση λοιπόν και όσοι πέριξ αυτής δεν έχουν ιδεολογικές παρωπίδες και βλέπουν τα κενά του συστήματος, γνωρίζουν τα θετικά που μπορεί να προσφέρει η ιδιωτική ασφάλιση στο ασφαλιστικό. Άρα αν υπάρχει η θέληση, υπάρχει και ο τρόπoς.

Από την άλλη, η ελληνική ασφαλιστική αγορά, ενώ έχει την τεχνογνωσία και τα εργαλεία, δεν έχει την εμπειρία των μαζικών, μακροχρόνιων συντάξεων – με εξαίρεση μερικές χιλιάδες συμβόλαια που σχηματίστηκαν την περίοδο των “παχιών αγελάδων” (κυρίως την περίοδο 1990-2000), από τα οποία όμως η αγορά έχει δει λίγα να “ωριμάζουν”  και να φτάνουν στη λήξη τους, μιας και πολλά από αυτά εξαργυρώθηκαν πρόωρα λόγω της γενικότερης επενδυτικής ευφορίας. Βέβαια, τα συμβόλαια μετά το 2007 βρέθηκαν μπροστά στην αλυσίδα των χαμηλών επιτοκίων και οι αποδόσεις τους είναι ήδη πίσω από αυτές στις οποίες είχαν βασιστεί οι εταιρείες όταν έφτιαχναν τα προγράμματά τους: για χρόνια τα συνταξιοδοτικά συμβόλαια ήταν δέσμια του 3,35% (ελάχιστη εγγυημένη απόδοση) και τα διατραπεζικά επιτόκια που υποχώρησαν στα επίπεδα του 0,5%, ουσιαστικά ανέτρεψαν τον επενδυτικό σχεδιασμό των εταιρειών που είχαν προσφέρει αυτές τις αποδόσεις βασιζόμενες σε άλλη οικονομική πραγματικότητα.

Πριν από 5 χρόνια, κάποιο περιώνυμο στέλεχος της ασφαλιστικής αγοράς (σε ξένη εταιρεία) δήλωνε ότι η εταιρεία του θα εγκαταλείψει την προσπάθεια να προωθήσει συνταξιοδοτικά προϊόντα γιατί το κόστος διαχείρισης και επένδυσης σε συνδυασμό με τα αποθέματα που απαιτούνται με τo Solvency II τα καθιστά μη επωφελή δραστηριότητα.  Πράγματι, άλλο είναι να μοιράζεις συντάξεις σε μερικές χιλιάδες πελάτες και άλλο είναι να επιφορτιστείς με το καθήκον να μοιράσεις εκατομμύρια συντάξεων σε κάθε είδους μορφής δικαιούχο.

Βεβαίως, τα Επαγγελματικά Ταμεία με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα αλλά και ο τρίτος πυλώνας π.χ. με τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, βασίζονται ακριβώς στην αύξηση των εισφορών και στην επένδυσή τους, προκειμένου να εξασφαλιστούν ικανοποιητικές συντάξεις για όλους.

Απλά η μετάβαση σε αυτό το σύστημα των τριών πυλώνων (κρατική εγγυημένη σύνταξη, ΕΤΑ και ιδιωτική ασφάλιση) υπολογίζεται ότι θα έχει και κάποιο σημαντικό κόστος, το οποίο θα χρειαστεί να επωμιστεί μερίδα των ασφαλισμένων. Εδώ εστιάζονται και οι αντιρρήσεις της παρούσας κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζει ότι για να μην “ριχτούν” οι συνταξιούχοι κι άλλο, θα πρέπει για τη μετάβαση αυτή το κράτος να καταβάλει περί τα  5-10 δισ. ευρώ εφάπαξ, τα οποία και δεν έχει…

Στελέχη που γνωρίζουν το Ασφαλιστικό Σύστημα (και υπάρχουν πάρα πολλά και μέσα στα Πανεπιστήμια και στις εταιρείες) εκτιμούν ότι εάν πρέπει να γίνει σταδιακή αλλαγή που θα ξεκινήσει μέσα στο 2019, θα πρέπει αυτή να αφορά μικρές παραμέτρους του υπάρχοντος συστήματος που θα διευκολύνουν την μετεξέλιξη στο σύστημα των 2-3 πυλώνων. Για παράδειγμα να καθιερωθούν ατομικοί επενδυτικοί συνταξιοδοτικοί λογαριασμοί, π.χ. στα υπάρχοντα ΕΤΑ, οι οποίοι να τελούν υπό την εποπτεία των θεσμικών αρχών (ΤτΕ και Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς), ενώ οι ασφαλισμένοι να μπορούν ανά πάσα στιγμή να ελέγχουν την πορεία των εισφορών τους – κάτι παρόμοιο δηλαδή με αυτό που προτείνει ούτως ή άλλως να γίνει και η αγορά ιδιωτικής ασφάλισης.

Τα Επαγγελματικά Ταμεία μπορούν να καθιερωθούν άμεσα ως βασικός πυλώνας στήριξης του ασφαλιστικού συστήματος. Ουσιαστικά θα πρόκειται για το μεγάλο μετασχηματιστή του ελληνικού συστήματος. Τα υπάρχοντα 19 Επαγγελματικά Ταμεία είτε με τη μορφή επαγγελματικών ταμείων εταιρειών είτε κλάδων κινούνται σε καλά επίπεδα και η ζήτηση για δημιουργία νέων ταμείων αυξάνεται. Το θέμα είναι να υπάρξει και η αντίστοιχη θεσμική στήριξη από την Πολιτεία. Στο θέμα αυτό οι ασφαλιστικές μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο.