Τι δίδαξε στην ελληνική ασφαλιστική αγορά η πανδημία;

Γράφει: Χριστίνα Μωράκη

Σε αυτό το ερώτημα απάντησαν ο Jad Ariss, Managing Director του The Geneva Association*, της μοναδικής παγκόσμιας ασφαλιστικής ΜΚΟ με μέλη CEO των μεγαλύτερων ομίλων και ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος της Ε.Α.Ε.Ε. και Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Eurolife FFH Insurance Group. Οι δύο, υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Βασιλάτου, Προέδρου του ΣΕΣΑΕ, διοργανωτή της διαδικτυακής συνάντησης.

Περίπου 120 άτομα παρακολούθησαν την εκδήλωση που είχε θέμα «Μετά την πανδημία – τι αλλάζει για την ασφαλιστική βιομηχανία».

Πώς επηρέασε την ελληνική ασφαλιστική αγορά η πανδημία;

Δεν την επηρέασε και ιδιαίτερα – σε επίπεδο εταιριών τουλάχιστον. Χαρακτηριστικά ειπώθηκε, ότι οι ισολογισμοί της αγοράς καθώς και τα solvency ratios παρέμειναν ανεπηρέαστα. Στην Ελλάδα, υπό καθεστώς Solvency II, οι εταιρείες είχαν πραγματοποιήσει διάφορα «τεστ αντοχής», αν και δεν περίμεναν ποτέ ότι θα συνέβαινε ένα γεγονός τέτοιας έκτασης. Πάντως, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κατάφεραν και «έστησαν», με τη βοήθεια της τεχνολογίας, τους απαραίτητους μηχανισμούς για να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.

Στον κλάδο ζωής και υγείας, τα ποσοστά διατηρησιμότητας δεν άλλαξαν, ούτε η ρευστότητα πιέστηκε. Ωστόσο η νέα παραγωγή μειώθηκε ραγδαία – σε διαφορετικά ποσοστά, ανάλογα με το δίκτυο διανομής – για αυτό άλλωστε και οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές συμπεριλήφθηκαν στην κρατική λίστα με τους “πληγέντες”.

Στα πρακτορειακά δίκτυα η νέα παραγωγή,  κατέρρευσε σχεδόν εξ ολοκλήρου, στο bancassurance επίσης υπέστη κατακόρυφη πτώση, ωστόσο στα online και τα digital κανάλια, ανέβηκε. Η πανδημία έδειξε ότι η διαφοροποίηση ως προς τα κανάλια διανομής είναι απαραίτητη – γιατί μπορεί όταν το ένα καταρρέει, το άλλο να αντέχει. Το σημαντικό είναι ότι τη στιγμή που μιλάμε, η νέα παραγωγή έχει ήδη ανέβει στα προ Covid-19 επίπεδα.

Όμως η αντοχή της αγοράς το προηγούμενο διάστημα δεν προδικάζει το μέλλον. Εκτός του ότι μπορεί να ξανανέβουν τα κρούσματα το φθινόπωρο, σιγά σιγά θα αρχίσουν να γίνονται αισθητά και τα πρώτα σημάδια της ύφεσης, με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης σε όλα τα επίπεδα.

Έτσι, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι χάθηκε 1,5 μήνας νέας παραγωγής και “τέλος”. Όλα θα εξαρτηθούν από την έκβαση της πανδημίας και από την έκταση της ύφεσης. Η γενικότερη εκτίμηση, είναι ότι τα ΑΕΠ των ευρωπαϊκών κρατών θα μειωθούν από 5%-7%. Στην Ελλάδα η ανεργία που δημιουργήθηκε προς το παρόν καλύπτεται από τα χρήματα που έριξε η κυβέρνηση στο τραπέζι άρα οι συνέπειές της θα γίνουν αισθητές σε λίγους μήνες, όταν τα επιδόματα θα έχουν «εξατμιστεί». Αυτό που μας κρατά αισιόδοξους, είπε χαρακτηριστικά ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, είναι ότι βρισκόμαστε κοντά στο εμβόλια και ότι και η ΕΕ και οι κυβερνήσεις κάνουν ό,τι μπορούν για να υποστηρίξουν τις οικονομίες.

Θετικές οι προβλέψεις για Ζωή και Υγεία, αρνητικές για τις Γενικές

Μια θετική εξέλιξη είναι ότι όλο αυτό που συνέβη αύξησε το ενδιαφέρον για τα συμβόλαια υγείας και στη χώρα μας και διεθνώς, σε αυτό συμφώνησαν οι ομιλητές. Η επιδημία έφερε περισσότερη συνειδητοποίηση ενώ ως προς τα συνταξιοδοτικά, οι προοπτικές είναι καλές δεδομένου ότι το κράτος πρόνοιας είναι χρεωμένο στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, οπότε η ζήτηση για ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα όλο και θα αυξάνεται.

Για τις γενικές ασφαλίσεις, το σενάρια είναι διαφορετικά. Οι ασφαλίσεις ζημιών σχετίζονται με τις διακυμάνσεις του ΑΕΠ – εφόσον θα δούμε μείωση στο ΑΕΠ πανευρωπαϊκώς, είναι μοιραίο οι γενικές ασφαλίσεις να «χτυπηθούν» τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.

«Να μην επιστρέψουμε εκεί που βρισκόμασταν»

Ως προς το μέλλον, το Geneva Association δουλεύει πάνω σε τρία σενάρια, τόνισε ο κ. Arris. Το λιγότερο πιθανό σενάριο, είναι να επιστρέψουμε εκεί που βρισκόμασταν, στα ίδια επίπεδα παραγωγής, κατανάλωσης, μετακίνησης. Ακόμη λιγότερο πιθανό είναι το σενάριο της “ολικής καταστροφής”, της κατάρρευσης των πάντων, παρότι παραδόξως, έχει οπαδούς παγκοσμίως. Το πρώτο σενάριο,  που θεωρεί και πιο πιθανό να συμβεί, είναι ότι βαδίζουμε προς μια νέα κανονικότητα, και γεωπολιτικά και οικονομικά και κοινωνικά. Η παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων αλλάζει, οι οικονομίες κατακερματίζονται, οι κοινωνίες προτάσσουν την ανάγκη για ισορροπία μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου.

Η εργασία εξ αποστάσεως, που έδειξε ότι «δουλεύει» μια χαρά, μπορεί σε κατηγορίες εργαζομένων όπως οι νέες μητέρες, να αλλάξει τη ζωή και να τους κάνει πολύ πιο παραγωγικούς, ενώ μειώνει και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

Όμως για να καθιερωθεί, χρειάζεται η παρέμβαση της Πολιτείας. Η ισχύουσα νομοθεσία δεν διασφαλίζει αυτό το είδος εργασίας. Η νέα γενιά, οι περίφημοι millenials, έχουν θέσει την ισορροπία μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής ως πρωταρχικό ζητούμενο. Εφόσον η τεχνολογία καθιστά εφικτή την εργασία από το σπίτι, ίσως είναι τώρα η στιγμή να καθιερωθεί παγκοσμίως.

Η σχέση της ασφαλιστικής αγοράς με την ελληνική κοινωνία

Ο κόσμος που αναδεικνύεται μετά την πανδημία θα εστιάσει πολύ περισσότερο στα απλά πράγματα της ζωής και θα απαιτεί πιο απλές και πιο διάφανες λύσεις σε κάθε πεδίο, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της ασφάλισης.

Το Solvency II, το οποίο αναθεωρείται αυτή τη χρονιά, θα πρέπει να το λάβει αυτό υπόψη του. Τα διαχειριστικά κόστη που επιφέρει στις επιχειρήσεις είναι υψηλά, ως ένα επίπεδο προσθέτουν αξία, αλλά από ένα σημείο και μετά απλά αναγκάζουν τις εταιρείες να ακριβαίνουν τα ασφάλιστρα, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μην αγοράζει και άρα, να μένει ανασφάλιστος. Από την άλλη, αν αυξάνονται συνέχεια οι κεφαλαιακές απαιτήσεις, τότε οι επενδυτές θα στραφούν προς άλλους κλάδους και η ασφαλιστική βιομηχανία θα αποδυναμωθεί κεφαλαιακά. Βεβαίως, οι ασφαλιστές επιβίωσαν της διαταραχής των αγορών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ακριβώς γιατί λόγω Solvency, ήταν ισχυροί κεφαλαιακά. Πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στην προστασία και την επιβίωση των εταιρειών και στην εξυπηρέτηση των πολιτών.

Πάνω σε αυτό ο κ. Arris αναφέρθηκε στο International Association Of Insurance Supervisors. Πρόκειται για μια διεθνή ομοσπονδία αρχών εποπτικής ασφάλισης, της οποίας ο ρόλος ενισχύθηκε σημαντικά μετά την κρίση του 2018, με στόχο την κεφαλαιακή θωράκιση των ασφαλιστικών αγορών του πλανήτη.

Το ενδιαφέρον είναι, ότι η ομοσπονδία αυτή τώρα έχει και μια άλλη αποστολή, μια δεύτερη προτεραιότητα, που συχνά συγκρούεται με την πρώτη. Και αυτό είναι η επίδραση των ασφαλιστικών αγορών στις κοινωνίες, τις οποίες δραστηριοποιούνται – ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τους ασφαλισμένους και η φήμη, την οποία έχουν ανάμεσα στο καταναλωτικό κοινό.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο ομάδες μέσα στην ομοσπονδία. Η μία δίνει έμφαση στο θέμα της εμπιστοσύνης και στο να μπορεί πάση θυσία η βιομηχανία να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών και η άλλη, είναι η (πιο) παλιά σχολή που συνεχίζει να βάζει μπροστά την κεφαλαιακή απαίτηση, τα νούμερα και τους ισολογισμούς. Στη Μεγάλη Βρετανία λειτουργούν δύο διαφορετικές εποπτικές μονάδες: η μία εστιάζει αποκλειστικά στο θέμα της διακυβέρνησης και η άλλη στο θέμα των κεφαλαιακών απαιτήσεων.

Ο συγκεκριμένος οργανισμός, όπως και όλες οι ασφαλιστικές αγορές του κόσμου, δέχτηκε διεθνή κριτική για το ότι οι εταιρείας δεν αποζημίωσαν την διακοπή εργασιών (business interruption).

Αυτό δείχνει ότι οι πολίτες, και εκτός από αυτούς και οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ, δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς είναι η ασφάλιση. Διότι αν καταλάβαιναν, θα καταλάβαιναν γιατί είναι αδύνατον να καλύψει κάτι που θα συμβεί σε όλους τους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο, την ίδια στιγμή – όπως συνέβη με την πανδημία.

Ο Jad Arris πρότεινε τρία πράγματα:

Πρώτον, να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο και τις κυβερνήσεις. Να τους εξηγήσουμε, γιατί πάρα πολλοί από αυτούς δεν καταλαβαίνουν, τι ακριβώς είναι η ασφάλιση και με τι νόμους λειτουργεί, με πρώτο και καλύτερο το «λίγα από πολλούς – πολλά για έναν».

Στις ΗΠΑ υπολογίστηκε ότι αν οι ασφαλιστικές κάλυπταν ένα μήνα από τη διακοπή εργασιών των εταιρειών θα έπρεπε να πληρώσουν ένα τρις δολάρια. Θα έπρεπε δηλαδή να εξαφανιστεί το κεφάλαιο όλων των ασφαλιστικών εταιρειών μια και καλή. Αυτό είναι ανέφικτο και πρέπει να επικοινωνηθεί στο ευρύ κοινό για να μπορέσουμε να ξεριζώσουμε την εντύπωση ότι η ασφαλιστική βιομηχανία είναι «εκτός πραγματικότητας» όπως σκιαγραφήθηκε δημοσίως το τελευταίο διάστημα.

Δεύτερον, πρέπει και οι ασφαλιστικές να βελτιώσουν τους όρους των συμβολαίων. Δεν γίνεται για παράδειγμα, κάποια συμβόλαια να γράφουν ότι καλύπτουν την επιδημία, αλλά δεν καλύπτουν την πανδημία. Πρέπει οι όροι και οι παροχές να είναι ξεκάθαροι, απλοί και κατανοητοί – το αντίθετο δηλαδή από ότι είναι σήμερα, με αποτέλεσμα να πλήττεται η αξιοπιστία και η φήμη της βιομηχανίας.

ΣΔΙΤ: η λύση για την κάλυψη διακοπής εργασιών

Τρίτον, μπορούμε να επιδιώξουμε περισσότερο τις συμπράξεις με το Δημόσιο, να δημιουργηθούν δεξαμενές χρημάτων προκειμένου να αντιμετωπίζονται ως ένα βαθμό οι περιπτώσεις, όπως ο Covid19. Μετά τα γεγονότα των περασμένων μηνών αυτό έχει ήδη ξεκινήσει, σε πολλές χώρες οι ασφαλιστικές αγορές δουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση με τις κυβερνήσεις τους.

Στην Ελλάδα ο δημόσιος τομέας δεν έχει συνηθίσει να συνεργάζεται με τον ιδιωτικό. Οι δύο αυτές πλευρές αντιπροσώπευαν δύο διαφορετικές φιλοσοφίες μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Όμως η πραγματικότητα μας χτύπησε την πόρτα. Δεν μπορούμε να επιβιώσουμε μαζικών καταστροφών αν η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν συμπράξει με την δημόσια. Δυστυχώς, ακόμη η απόσταση είναι μεγάλη, η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει, οι μηχανισμοί δεν υπάρχουν. Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας, ώστε να γίνουν τα ΣΔΙΤ κανονικότητα και πραγματικότητα, είπε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Ένωσης Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου.

Τα ΣΔΙΤ είναι μια μεγάλη πρόκληση, όμως συμβαίνουν σε πολλές χώρες στον κόσμο που έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστια ζητήματα όπως οι φυσικές καταστροφές, η τρομοκρατία, τα πυρηνικά ατυχήματα. Στόχος είναι να συμβούν και για την περίπτωση πανδημίας.

Στην Ελλάδα η πραγματικότητα είναι ότι πολύ λίγα συμβόλαια είχαν κάλυψη για την πανδημία. Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν ήταν ασφαλισμένες, οπότε η κυβέρνηση, που εργάζεται για να στηρίξει την οικονομία, έχει τεράστιο ενδιαφέρον να βρεθεί ένας τρόπος σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα για ενδεχόμενη κάλυψη διακοπής εργασιών στο μέλλον. Είναι αστείο, είπε ο κ. Σαρρηγεωργίου, αλλά αυτό που μας προβλημάτιζε όλους μέχρι σήμερα, δηλαδή ένα ΣΔΙΤ για το σεισμό, ξαφνικά μοιάζει πολύ πιο εύκολο μπροστά στο γρίφο που έχουμε να λύσουμε τώρα με την πανδημία και τη διακοπή εργασιών.

Τα εργοστάσια και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να καταλάβουν και τους περιορισμούς που έχει μία ασφαλιστική κάλυψη, συμπλήρωσε, αλλά και την ειλικρινή πρόθεση των ασφαλιστικών εταιρειών να στηρίξουν τους επιχειρηματίες υπό ένα ρεαλιστικό συνεργατικό με την κυβέρνηση, σχήμα.

Το περιβάλλον είναι κομμάτι της κοινωνίας

Με την ύφεση που προβλέπεται να ξεσπάσει διεθνώς, είναι πολύ πιθανό να πληγεί η περιβαλλοντική ατζέντα. Οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού που είναι πολύ σημαντικοί μεν και για την ασφαλιστική βιομηχανία, όμως, είναι και πολύ ακριβοί. Από εδώ και στο εξής, πολλά πλάνα θα μπουν στο ψυγείο μέχρι οι οικονομίες να ανακάμψουν. Αυτό δεν μειώνει την σημασία της «πράσινης» οικονομίας – θα μπορούσε για παράδειγμα, όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της Ένωσης, φέτος που αναθεωρείται το Solvency II, να δοθούν κεφαλαιακά κίνητρα σε πράσινες επενδύσεις.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολόγισε ότι για τον Covid-19 παγκοσμίως έχουν δαπανηθεί γύρω στα 10 τρις δολάρια. Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι να βρεθούν χρήματα στην τωρινή συγκυρία για το περιβάλλον. Όμως αν ξεσπάσει μια κλιματική κρίση θα είναι όπως η κρίση του Covid- 19 και ίσως και χειρότερη. Δυστυχώς, οι καταστροφές δεν περιμένουν στη σειρά, ούτε βεβαίως μας προειδοποιούν. Άρα, δεν πρέπει καμία πιθανότητα να παραμελείται…

*Με όραμα να συνεισφέρει στην πρόοδο της ασφάλισης μέσα από την μελέτη και ανάλυση της αλληλεξάρτησης μεταξύ οικονομικού περιβάλλοντος και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων, το Geneva Association ιδρύθηκε το 1973 και έχει διακριθεί για τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες που προσφέρει. Μέλη του είναι οι CEOs των 90 μεγαλύτερων ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών ομίλων του κόσμου, μεταξύ των οποίων είναι η Swiss Re, Allianz, AXA XL, Generali, Aviva, MetLife, Prudential και άλλες. Έδρα του Geneva Association είναι η Ζυρίχη.

[Κεντρική Φωτό: Στιγμιότυπο από το virtual event του ΣΕΣΑΕ – Ο κ. Γιάννης Βασιλάτος, Πρόεδρος, ΣΕΣΑΕ (επάνω αριστερά), ο κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος, Ε.Α.Ε.Ε. και Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Eurolife FFH Insurance Group (επάνω δεξιά) & ο κ. Jad Ariss, Managing Director, The Geneva Association (κάτω)]