Το να μεγαλώνει κανείς δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γερνάει. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των (υγιών και ενεργών πλέον) ηλικιωμένων σημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να αναδιοργανώσει την οικονομία και την κοινωνία της. Οι 50 ετών και άνω θα είναι ο “απόλυτος πόρος της” τα επόμενα χρόνια.
Γράφει: Χριστίνα Μωράκη
«Το Ασημένιο Τσουνάμι: Ξεπερνώντας τα κύματα της γήρανσης του πληθυσμού στη σκιά του Covid-19», ήταν ο τίτλος του συνεδρίου του Economist που πραγματοποιήθηκε στο Grand Resort Lagonissi (23/07) με κύριο χορηγό την Εθνική Ασφαλιστική και με τη συμμετοχή μεταξύ άλλων, των Χριστόφορου Σαρδελή, Σταύρου Κωνσταντά, Μιλτιάδη Νεκτάριου, Πλάτων Τήνιου, αλλά και του Προέδρου της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών, Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου.
Κοινός παρονομαστής των όσων ειπώθηκαν είναι η ανάγκη να προετοιμαστεί η ελληνική κοινωνία και οικονομία για να ανταποκριθεί στις ανάγκες και ευκαιρίες που παρουσιάζει η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού, σε ελεύθερη μετάφραση το “γκρίζο τσουνάμι”.
Είναι φλέγον θέμα για την Ελλάδα (και όλη τη Δύση) η μη αναστρέψιμη αυτή εξέλιξη του δημογραφικού αν και στη χώρα μας η επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη, δεδομένου ότι συνδυάζεται με εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά γεννήσεων. Αυτό πλήττει θανάσιμα το συνταξιοδοτικό μας σύστημα, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία μας που θα πρέπει να αναδιοργανωθεί κατάλληλα, μιας και οι Έλληνες άνω των 50 ετών θα είναι ο απόλυτος πόρος της οικονομίας τα αμέσως επόμενα χρόνια, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου. Το επιβεβαιώνουν οι αριθμοί: Το 2011 οι Έλληνες 65 ετών και άνω αντιπροσώπευαν το 20% του πληθυσμού. Το 2050 1 στους 3 Έλληνες θα είναι άνω των 65 ετών. Αυτό οφείλεται και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αλλά και στο φαινόμενο της υπογεννητικότητας που μαστίζει εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου τη χώρα μας. Η Ελλάδα των κάποτε 11,1 εκατομμυρίων έχει γίνει Ελλάδα των 10,7 εκατομμυρίων, ενώ η πρόβλεψη για το 2050 είναι ο πληθυσμός να πέσει στα 8 εκατομμύρια.
Τηλεργασία, “brain gain” (αναστροφή του “brain drain”), οικονομία της μακροβιότητας (τουρισμός ευεξίας και συνταξιοδότησης, τηλεϊατρική και περίθαλψη κατ’ οίκον, δια βίου εκπαίδευση) θα στηρίξουν μια ενεργό και υγιή τρίτη ηλικία, αν και ο όρος σύντομα θα φαντάζει παρωχημένος:
Η ζωή των τριών φάσεων – σπουδές, εργασία, σύνταξη, έχει τελειώσει – την “τελείωσε” η μακροβιότητα με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Οι άνθρωποι θα επιστρέφουν στις δομές της μάθησης πολλές φορές στη ζωή τους, θα αλλάζουν εργασιακά περιβάλλοντα, ακόμη και εργασιακούς τομείς ή θα μπαινοβγαίνουν στην αγορά εργασίας, ενώ η τεχνολογία, η φροντίδα κατ’ οίκον και η τηλεργασία θα εξασφαλίζουν τη δυνατότητα να εργάζονται μέχρι πολύ αργά στη ζωή τους.
Η παρούσα κυβέρνηση, μετά τις επιτυχείς εξετάσεις που έδωσε την περίοδο του Covid-19 ετοιμάζεται πυρετωδώς να θεσμοθετήσει, αλλά και να επεκτείνει τις αλλαγές που καθιέρωσε απότομα η έλευση της επιδημίας, όπως η ψηφιακή εργασία και υγεία.
Παρών στο Συνέδριο, ο Υπουργός Εργασίας, Γιάννης Βρούτσης ανακοίνωσε την έναρξη της ψηφιακής, αυτόματης έκδοσης και διανομής των συντάξεων – μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς το 70% των νέων συντάξεων θα διανέμεται ψηφιακά. Το νομοσχέδιο για τις νέες ευέλικτες μορφές εργασίας που θα περιλαμβάνει την τηλεργασία, θα ολοκληρωθεί περί τα τέλη Αυγούστου.
Ο Υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας ανακοίνωσε ένα πλάνο μεταρρυθμίσεων της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με την ενεργό συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και με την επέκταση της ψηφιοποίησης από την άυλη συνταγογράφηση, τα ψηφιακά παραπεμπτικά και τις ψηφιακές αποζημιώσεις του ΕΟΠΥΥ, έως την πλήρη ψηφιακή διαχείριση των εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων. Στόχος είναι ο πολίτης να μπορεί να λάβει το πρώτο επίπεδο περίθαλψης είτε στο σπίτι του (τηλεϊατρική), είτε στο Δίκτυο Υγείας της γειτονιάς του, το οποίο θα γεννηθεί με την ομογενοποίηση όλων των υφιστάμενων δομών. Οι πολίτες θα ταλαιπωρούνται λιγότερο και τα νοσοκομεία θα είναι ελεύθερα να διαχειριστούν μόνο τα κρίσιμα περιστατικά χωρίς ταλαιπωρία και αργοπορίες για κανέναν.
Ο “ψηφιακός φάκελος” δηλαδή η δυνατότητα να επικοινωνούν μεταξύ τους τα ψηφιακά συστήματα όχι μόνο των νοσοκομείων, αλλά όλων των δομών υγείας. Το δίκτυο 5G εντός τριών ετών θα είναι διαθέσιμο στο 60% της Ελλάδος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία και την επιχειρηματικότητα, αλλά και τον εκσυγχρονισμό της χώρας και τη διευκόλυνση των πολιτών γενικότερα – χαρακτηριστικό είναι ότι το σύστημα αυτό θα καθιστά δυνατή την ιατρική από το σπίτι, όχι μόνο σε επίπεδο διάγνωσης και παρακολούθησης, αλλά και σε επίπεδο ιατρικών επεμβάσεων. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης και η ομάδα του ετοιμάζουν το Σύνταγμα της Πληροφορικής, δηλαδή τον κώδικα ψηφιακής διακυβέρνησης, 250 άρθρων, που εξασφαλίζει ότι η χώρα μας όχι μόνο θα έχει ξεμπερδέψει με τις εκκρεμότητες της 3ης, αλλά θα είναι πρωτοπόρος και στις εξελίξεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Η συγκεκριμένη υποδομή θα επιτρέψει να αναπτυχθούν και τα περίφημα “έξυπνα σπίτια”, ενεργειακά αυτόνομα, ασφαλή και σε διαρκή επικοινωνία με τους κατοίκους τους.
Το να μεγαλώνει κανείς δεν θα σημαίνει πλέον ότι θα γερνάει. Οι προκλήσεις είναι πολλές, αλλά με αποφασιστικότητα και εθνική συναίνεση, η Ελλάδα, ως τουριστική χώρα θα μπορέσει να επωφεληθεί από την ανερχόμενη αυτή οικονομία της μακροβιότητας, μέσω του τουρισμού ευεξίας και της ανερχόμενης, πολλά υποσχόμενης “αγοράς συνταξιοδότησης” ή retirement market όπως λέγεται στο εξωτερικό και αφορά όλες τις δομές και τις υπηρεσίες που αφορούν τους 65+. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η επόμενη γενιά θα ζήσει για να γίνει 100 χρονών.
H ελληνική οικονομία
Ενδιαφέρον έχουν τα όσα ακούστηκαν ειδικά για την Ελλάδα. Η χώρα μας συμφωνούν όλοι ότι βγήκε ιδιαίτερα ευνοημένη από το πακέτο διάσωσης, μεγάλο μέρος του οποίου αποτελείται από επιχορηγήσεις, δηλαδή δεν έχει τη μορφή δανείου και άρα, δε θα χρειαστεί να επιστραφεί. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι δε θα συμβούν αναταράξεις στην οικονομία και στην κοινωνία.
Έχει εκτιμηθεί ότι με την έλευση του Covid-19 οι χώρες σε όλο τον κόσμο πήγαν πολλά χρόνια πίσω όσον αφορά το επίπεδο ανάπτυξής τους, δηλαδή έχασαν πρόοδο ετών. Πιο συγκεκριμένα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχασαν τρία χρόνια ανάπτυξης, δηλαδή θα βρεθούν στο επίπεδο που ήταν τρία χρόνια πριν, η Γερμανία τέσσερα χρόνια, το Ηνωμένο Βασίλειο έξι, η Ρωσία οκτώ, η Ισπανία δώδεκα και στην Ελλάδα, η απώλεια που επέφερε ο Covid-19 στην οικονομία αντιστοιχεί με απώλεια 21 ετών προόδου.
Στην ομιλία του κατά την έναρξη του Συνεδρίου, ο Πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής, Χριστόφορος Σαρδελής, τόνισε ότι το ΑΕΠ φέτος, σε μια μόνο χρονιά, θα μειωθεί κατά 9%. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε την πιθανότητα υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει μια μακρά ατζέντα ευνοϊκών για την οικονομία μεταρρυθμίσεων, από τις οποίες δεν έχουν γίνει ακόμα τα περισσότερα. Και μπορεί η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης να στοιχίζει και ενδεχομένως να μείνει λίγο πίσω τώρα που τα έξοδα λόγω Covid-19 εκτοξεύτηκαν για την κυβέρνηση, όμως, άλλου είδους μεταρρυθμίσεις, όπως το να απονέμεται η Δικαιοσύνη πιο γρήγορα ή να σταθεροποιηθεί το φορολογικό, μπορούν ακόμη να πραγματοποιηθούν. Γιατί ειδικά για το φορολογικό το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι υψηλοί συντελεστές, αλλά ότι αλλάζει συνεχώς. Πρέπει να γίνει μια βαθιά φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία πρέπει να είναι και μόνιμη για να μπορέσει να αποφέρει καρπούς.
Όσο για το “γκρίζο τσουνάμι” όπως το ονόμασαν οι Άγγλοι, όντως “έρχεται κατά πάνω μας”, είπε ο κ. Σαρδελής. Είναι σημαντικό να καταλάβουν όλοι οι Έλληνες ότι το 75% του ελληνικού χρέους, το οποίο φτάνει το 200% του ΑΕΠ, οφείλεται στα ελλείμματα των συνταξιοδοτικών ταμείων, τα οποία χρηματοδοτούσε με δικά του ελλείμματα το ελληνικό κράτος. Οι συντάξεις κόστιζαν στο ελληνικό κράτος 7 δις το 2001, και 17 δις το 2018. Την περίοδο αυτή το ελληνικό κράτος δαπάνησε για τις συντάξεις 209 δις ευρώ.
Ωστόσο, το πακέτο διάσωσης είναι μια μοναδική ευκαιρία και σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ που “τρέχει” παράλληλα, μας δίνει τη δυνατότητα να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις του Covid-19 και να επιταχύνουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
Ο ρόλος της ασφαλιστικής αγοράς
Ο ρόλος που θα παίξει η ασφαλιστική αγορά στο νέο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον θα φανεί στο αμέσως επόμενο διάστημα. Ο βαθμός και ο ρυθμός της ανάπτυξης μίας οικονομίας συμβαδίζει με την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά. Οι ασφαλιστές είναι διαχειριστές οικονομικών και άλλων κινδύνων, διαχειριστές αποταμιεύσεων, αλλά και μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές.
Υποστηρίζουν την ιδιωτική πρωτοβουλία με τις ασφαλίσεις περιουσίας και τις επιχειρηματικές ασφαλίσεις, ενώ ευνοούν και τις αποταμιεύσεις μέσω του 2ου και 3ου πυλώνα ασφάλισης (κεφαλαιοποίηση εισφορών), τις οποίες στη συνέχεια επανεπενδύουν.
Η ιδιωτική αποταμίευση ωστόσο είναι πολύ χαμηλή στη χώρα μας, σημείωσε ο Χριστόφορος Σαρδελής, που σημαίνει ότι στηριζόμαστε στο εξωτερικό για τις απαραίτητες επενδύσεις, κάτι που δεν είναι απόλυτα ασφαλές για ένα κράτος.
Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου: Το Δημόσιο πρέπει να αναλαμβάνει το ρόλο του τελικού αντασφαλιστή
Το γκρίζο τσουνάμι είναι στη χώρα μας ένας καταστροφικός κίνδυνος, τόνισε ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ. Τώρα βγαίνουν στη σύνταξη οι baby boomers, δηλαδή όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1950-1970. Οι περισσότεροι από αυτούς βασίζονται μόνο στη δημόσια ασφάλιση. Είμαστε πολύ πίσω σε νοοτροπία ως προς την ιδιωτική ασφάλιση, αλλά οι εξελίξεις θα την καταστήσουν αναγκαία, κυρίως ως προς τη μακροχρόνια ιατρική περίθαλψη. Το 2018 πληρώσαμε 14,5 δις για την υγεία εκ των οποίων 5,5 δις προήλθαν από την τσέπη του Έλληνα. Αυτό είναι το διπλάσιο ποσοστό απ’ ότι πληρώνει ο πλουσιότερος ημών Ευρωπαίος. Μόλις 500 εκατ. ευρώ συνεισέφερε η ιδιωτική ασφάλιση. Όλα τα υπόλοιπα προήλθαν από το κράτος. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο μέσος Έλληνας συνταξιούχος έχει λεφτά στην άκρη για τρεις μήνες σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη που ο κόσμος έχει λεφτά στην άκρη για ένα και ενάμισι χρόνο. Ωστόσο, όλοι οι υπόλοιποι κίνδυνοι που μας απειλούν, συνεχίζουν να υφίστανται και μάλιστα ξεπετάγονται και καινούργιοι – όπως ο Covid-19.
Μετά την πανδημία βλέπουμε τάση αύξησης για την ιδιωτική ασφάλιση, λείπουν, όμως, ακόμη τα φορολογικά κίνητρα, τόνισε ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ. Στις περισσότερες περιοχές της Δύσης εκπίπτει το ασφάλιστρο, ενώ η Ελλάδα αποτελεί φωτεινή εξαίρεση.
Ως προς τον Covid-19, σωστά το Εθνικό σύστημα υγείας ανέλαβε αυτή την ευθύνη. Οι ασφαλιστές ασχολούμαστε με το risk management από επίπεδο οικογένειας μέχρι επίπεδο επιχειρήσεων, όμως, σε περίπτωση πανδημίας δεν είναι δική μας δουλειά η αντιμετώπιση, είπε ο κ. Σαρρηγεωργίου, εξηγώντας ότι η πανδημία είναι σαν να χτυπά ταυτόχρονα όλη την υφήλιο ένας καταστροφικός σεισμός που μάλιστα, διαρκεί για μήνες. Κάτι τέτοιο είναι ο Covid-19 σε επίπεδο ζημιών για την ασφαλιστική βιομηχανία. Για αυτό και προκειμένου να αντιμετωπιστούν κίνδυνοι τέτοιου βεληνεκούς, είναι απαραίτητες οι συμπράξεις με το Δημόσιο – το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, που είναι επίσης “παγκόσμιο” ζήτημα.
Το Δημόσιο πρέπει να αναλαμβάνει το ρόλο του τελικού αντασφαλιστή. Αν η ζημιά ξεπεράσει σε μέγεθος τέσσερις έως πέντε φορές τα ασφάλιστρα, πρέπει να μπαίνει στη μέση το κράτος.
ΕΑΕΕ και Υπουργείο Υγείας είναι πάντως σε επαφή, όπως επιβεβαίωσαν Κικίλιας και Σαρρηγεωργίου. Στόχος είναι να ευοδώσουν οι συνεννοήσεις για μια ΣΔΙΤ στον κλάδο Υγείας – αν και στην πράξη αυτή η στιγμή φαίνεται ότι ακόμη θα αργήσει πολύ.
Σταύρος Κωνσταντάς: Οι πράσινες επενδύσεις αντίδοτο στην αστάθεια των αγορών
Στη συνεχιζόμενη απειλή που παρουσιάζουν στο διεθνές περιβάλλον τα αρνητικά επιτόκια στάθηκε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Ασφαλιστικής, Σταύρος Κωνσταντάς. Η διεθνής μεταβλητότητα των αγορών θα βλάψει τα δημόσια κοινωνικά συστήματα σε όλο τον κόσμο, πόσο μάλλον στην Ελλάδα, που έχει τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές στον ΟΟΣΑ. Χαρακτήρισε κατά συνέπεια ως αναγκαιότητα τα ΕΤΑ και τη συμπληρωματική ιδιωτική ασφάλιση, τονίζοντας ότι υπάρχει ελπίδα να βελτιωθούν τα επίπεδα των συντάξεων, αν η τωρινή κυβέρνηση συναινέσει έμπρακτα στην αλληλοσυμπλήρωση αναδιανεμητικού – κεφαλαιοποιητικού συστήματος.
Από την άλλη και οι ασφαλιστικές εταιρείες που διαχειρίζονται συνταξιοδοτικά κεφάλαια θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους στα σύγχρονα δεδομένα, μειώνοντας την έκθεσή τους σε κίνδυνο. Μία τάση που έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος είναι οι πράσινες επενδύσεις, με όφελος για όλη την κοινωνία και οικονομία. Σχεδόν υποχρεωτική χαρακτήρισε την προσφορά φορολογικών κινήτρων για την ένταξη των πολιτών στο δεύτερο ή τρίτο πυλώνα ασφάλισης. Η βραχυπρόθεσμη απώλεια εσόδων που θα προκύψει για την κυβέρνηση από την φοροαπαλλαγή ασφαλίστρων, θα μπορούσε να καλυφθεί από τις αυξημένες, λόγω νέας παραγωγής, φορολογικές εισφορές της ίδιας της ασφαλιστικής αγοράς, αλλά και από τα νέα διαθέσιμα προς επένδυση στην ελληνική οικονομία, κεφάλαιά της.
Στιγμιότυπα από το Συνέδριο:
No comment yet, add your voice below!