Δημήτρης Νανόπουλος: “Πάνε μπροστά μόνο αυτοί που ρισκάρουν”

“Η ζωή χωρίς το ρίσκο είναι μια ζωή βδελυρή, ανούσια, ξηρή”. Ο Δημήτρης Νανόπουλος, από τους πιο γνωστούς Έλληνες παγκοσμίως (έχει μιλήσει αποκλειστικά στην ασφαλιστική αγορά, σε εκδήλωση του ΣΕΣΑΕ) είναι αστροφυσικός. Έχει λοιπόν μάθει, να κοιτά συνεχώς τον ουρανό με τ’ άστρα. Μαζί με την ομάδα του, έχει λάβει δυο βραβεία Αϊνστάιν για τη συμβολή του στη θεωρία της σχετικότητας. Ωστόσο οι απόψεις του για τη ζωή εδώ στη… Γη, για την ευτυχία και τη δημιουργία, είναι απόλυτα κατασταλαγμένες και ικανές να μας εμπνεύσουν:

Από τα παιδικά μου χρόνια κρατώ πολύ έντονα στη μνήμη μου τη μοναχικότητα που είχα αναπτύξει από μικρή ηλικία. Αυτό που μου άρεσε ήταν να λύνω αριθμητικές πράξεις, να παρατηρώ και να σκέφτομαι. Είχα ελάχιστες παρέες κι ήμουν ένα εσωστρεφές παιδί. Τελείωσα πολύ γρήγορα τη σχολή μου, γιατί επιτέλους έκανα αυτό που μου άρεσε πολύ. Όταν αποφοίτησα όμως αποφάσισα ότι ήθελα να συνεχίσω τις σπουδές και κατάφερα με πολύ κόπο να πάρω υποτροφία για το πανεπιστήμιο του Σάσεξ στην Αγγλία. Είναι κάτι που δεν έχω ξαναπεί, αλλά θυμάμαι ότι η οικογένεια μου, αν δεν κατάφερνα να πάρω την υποτροφία από μόνος μου δεν θα μπορούσε να μου παρέχει τη δυνατότητα σπουδών στο εξωτερικό. Δεν είχαμε τόσα χρήματα. Ο πατέρας μου δούλευε στον Ευαγγελισμό και η μητέρα μου ήταν μια απλή νοικοκυρά. Θυμάμαι, ότι είχα μαζέψει λίγα χρήματα και όταν έμαθα ότι πήρα την υποτροφία πήγα με το τρένο από την Αθήνα στο Μόναχο και από το Μόναχο στο Λονδίνο, ένα ατέλειωτο ταξίδι. Ε εκεί μόλις πήγα, έπεσα με τα μούτρα στη δουλειά. Είχα αποφασίσει ότι θέλω να κάνω πράγματα ουσιαστικά στη ζωή μου και χωρίς δουλειά πράγματα από μόνα τους δεν γίνονται. Όταν πήγα στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ, τους ζήτησα να πάρω αμέσως όλα τα μαθήματα που χρειαζόμουν για να πάρω το χαρτί, αλλά και άλλα επιπλέον, από άλλους κλάδους, τέτοιο «κάψιμο» είχα που λέτε και εσείς οι νεότεροι. Λοιπόν, πήγα Σεπτέμβριο και μέχρι το Μάιο, τα είχα τελειώσει όλα.

Μου προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός ότι οι νέοι σήμερα δεν έχουν έναν σκοπό στη ζωή τους. Δεν ονειρεύονται. Πορεύονται ανώφελα, με όσα παίρνει ο άνεμος, παρά το γεγονός ότι στις μέρες μας, εν αντιθέσει με το παρελθόν, είναι πολύ εξυπνότεροι. Όμως, τους λείπει η δυναμικότητα, η όρεξη για αλλαγή, το όραμα για το αύριο και η ελπίδα. Θεωρώ ότι η μόνη διέξοδος είναι να ανακαλύψουν τι τους αρέσει στη ζωή και να παλέψουν με όλες τους τις δυνάμεις για να το πετύχουν.

Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να ξέρεις τι θέλεις, τι επιθυμείς, τι είναι αυτό που σου γεμίζει την ψυχή. Πώς θα ζήσεις χωρίς να έχεις κάτι να περιμένεις; Η έλλειψη σκοπού μπορεί να αποβεί θανάσιμος κίνδυνος. Προφανώς υπάρχουν οικονομικές δυσχέρειες, και προφανώς παίζουν σημαντικό ρόλο και οι διάφορες αρνητικές συγκυρίες. Όμως οι αποφάσεις μας απέναντι στο κάθε τι, θετικές ή αρνητικές, είναι δικές μας. Ο καθένας πρέπει να βρίσκει και να πηγαίνει εκεί που πιστεύει ότι μπορεί να γίνει επιτυχημένος.

Κρίνοντας από τη δική μου περίπτωση, μπορώ να πω ότι, αν επέλεγα να μείνω στην Ελλάδα, θα είχα χαθεί.

Βρισκόμαστε στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, ο άνθρωπος αλλάζει. Μετατρέπεται σε ένα υβρίδιο βιοτεχνολογίας. Σε λίγα μόλις χρόνια ο εποικισμός στον Άρη θα είναι πραγματικότητα, η μνήμη θα αποθηκεύεται σε τσιπάκια και θα υπάρχουν φεγγαρόπαιδα. Όλα αυτά δεν είναι πλέον σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Η Γη θα μετεξελιχθεί σε ένα τεχνολογικό πάρκο και πιθανόν οι περισσότεροι να μεταναστεύσουν σε άλλους πλανήτες. Όσοι απομονωθούν θα χάσουν το τρένο της προόδου.

Στην Ελλάδα όμως, είμαστε χαμένοι στη μετάφραση. Η χώρα μας λειτουργεί ως ένα κλειστό σύστημα. Ο κόσμος αλλάζει διαρκώς κι εμείς περί άλλα τυρβάζουμε. Από την περίοδο που απελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους βιώνουμε τις ίδιες καταστάσεις: πολιτικές αντιπαλότητες, κομματικοί στρατοί, πόλωση, πελατειακό κράτος και αναρίθμητοι διχασμοί. Μας διέλυσε ως κοινωνία ο νεοπλουτισμός. Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία κυριαρχούν οι δευτερεύουσες ανάγκες.  Μας χαρακτηρίζει η επιδειξιομανία σε επίπεδο οικονομικό, επαγγελματικό και γενικότερου status quo. Σε μια περίοδο ιλιγγιώδους εξέλιξης εμείς επιλέγουμε να κλεινόμαστε στον εαυτό μας, παραμένουμε προσκολλημένοι σε οτιδήποτε ελληνικό. Στη δημόσια σφαίρα κυριαρχεί η προχειρότητα, η απειρία και η απουσία αξιολόγησης. 

Χωρίς καμία διάθεση συντηρητισμού, πιστεύω ότι η επανάσταση δεν γίνεται με γκράφιτι στους τοίχους ούτε με το να σπας πεζοδρόμια. Η αληθινή επανάσταση πραγματοποιείται με το μυαλό.

Για να ανακαλύψεις το δρόμο σου χρειάζεται να διαθέτεις μια εσωτερική τρέλα, φιλοδοξία, θάρρος, επιμονή, ορμή και τύχη. Να προχωράς με ανοιχτούς ορίζοντες. Να αναπτύσσεται μέσα σου μια ανησυχία. Φυσικά, έχεις να ξεπεράσεις πάμπολλα εμπόδια στη διαδρομή.

Όταν τα καταφέρεις είναι πολύ ωραία να κάθεσαι και να αφηγείσαι τη ζωή σου, αλλά όταν το κάνεις, πονάς πολύ, γιατί παίρνεις ρίσκα. Αυτό που θέλω λοιπόν να πω είναι ότι η ζωή είναι γεμάτη ρίσκα που πρέπει να πάρεις. Πάνε μπροστά μόνο αυτοί που ρισκάρουν. Δεν μπορείς να πας μπροστά στη ζωή σου, αν δεν πάρεις κάποιο ρίσκο. Έχεις αποφασίσει π.χ. ότι θέλεις να γίνεις κάτι, θα πεις θα ασχοληθώ τώρα μόνο με αυτό το πράγμα, να γίνω τόσο καλός που να τους τραβήξω όλους πάνω μου, όπως έκανε ο Πικάσο. Η ζωή χωρίς το ρίσκο είναι μια ζωή βδελυρή, ανούσια, ξηρή, που θα περάσει “έτσι”.

Ακούω πολλές φορές ανθρώπους που θέλουν να γίνουν ζωγράφοι, χορευτές ή μουσικοί και τους απασχολεί το γεγονός ότι δεν θα μπορούν να βιοποριστούν απ’ αυτές τις δημιουργικές ενασχολήσεις. Πρόκειται για μια εσφαλμένη προσέγγιση. Τίποτα δεν έρχεται ουρανοκατέβατα. Μόνο με σκληρή προσπάθεια πετυχαίνεις, αφού κανένας δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα.

Πρέπει να το έχεις, αλλά πρέπει να παίρνεις και ρίσκο. Δεν έχεις να χάσεις τίποτα. Δεν μπορείς να κάθεσαι στο σπίτι σου ή στον υπολογιστή σου και να σου έρχονται όλα έτοιμα. Δεν έρχονται έτοιμα αυτά τα πράγματα, χρειάζεται ρίσκο επαναλαμβανόμενο, συγκροτημένο και με μέτρο.

Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι άνθρωποι είναι που ακούν π.χ. τους μεγαλύτερους. Όμως πολύ συχνά, οι άλλοι είναι άνθρωποι «χαλασμένοι». Πολλά από όσα θα ακούσουν, τους ακούγονται περίεργα, ανέφικτα. Και, δυστυχώς, προσπαθούν να επιβάλουν πολύ συχνά π.χ. οι γονείς στα παιδιά, τις δικές τους φιλοδοξίες ή ακόμη και περιορισμούς.

Η δημιουργία είναι χαρά, πλούτος, ευτυχία, το μοναδικό πνευματικό καταφύγιο. Επομένως, δεν πρέπει να δίνουμε σημασία σε πράγματα που δεν έχουν αξία. Η χρήση των social media για παράδειγμα, δεν είναι πανάκεια, εξαρτάται από εμάς. Σου προσφέρουν δυνατότητες κι εσύ επιλέγεις πώς θα τις διαχειριστείς. 

Κατόρθωσα, πιστεύω, να έχω μια φυσιολογική ζωή. Δεν είμαι μονόχνοτος άνθρωπος, ούτε απομονωμένος από τους άλλους, κλεισμένος συνέχεια σε ένα γραφείο δουλεύοντας. Όλα αυτό το πρότυπο του «τρελού» επιστήμονα που έχει ο κόσμος στο μυαλό του, έχει βγει μονάχα από τις ταινίες. Εμένα μου αρέσει η ζωή, μ’ αρέσει ο κινηματογράφος, μου αρέσει η καλή μουσική, μου αρέσει να απολαμβάνω το ποτό μου, μου αρέσουν τα ταξίδια και τα ρεστοράν. Εδώ μπαίνει νομίζω και η κουλτούρα του Έλληνα. Αυτή η τρέλα να περνάμε πάντα καλά, ακόμα και όταν ζούμε άσχημες καταστάσεις.

Όταν υπάρχουν εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες και κάθε γαλαξίας αποτελείται από εκατό δισεκατομμύρια αστέρια σαν τον ήλιο είναι λίγο εγωιστικό να λέμε ότι ζούμε μόνοι μας και δεν υπάρχει εξωγήινη ζωή. Είμαστε ένα τυχαίο γεγονός. Γεννιόμαστε και πεθαίνουμε μόνοι μας: ένα κράμα συμπτώσεων, εκατομμυρίων πρωτονίων και νετρονίων, ενός τυχαίου σύμπαντος. Αποτέλεσμα μιας συγκυρίας γεγονότων. Δεν υπάρχει αρχή, μέση ή τέλος. Όλα προέρχονται από ένα τίποτα. Πάντα θα γεννιούνται νέα ερωτήματα και διαρκώς θα αναζητούμε καινούργιες απαντήσεις.

Όταν μεγαλώνεις μερικές φορές είσαι ευτυχισμένος, επειδή νομίζεις ότι τα ξέρεις όλα. Αυτό είναι ωραίο κατά κάποιο τρόπο, γιατί στο τέλος πεθαίνουμε, κάτι που γνωρίζουμε όλοι. Αυτό θα μπορούσε να μας δημιουργήσει μια μόνιμη κατάθλιψη. Είναι αυτό που έχει πει ο Αλμπερ Καμύ, για το Σίσσυφο, δηλαδή ότι θα πρέπει να ήταν ευτυχισμένος (σ.σ. σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Σίσσυφος ήταν καταδικασμένος από τους θεούς να κάνει κάθε μέρα το ίδιο, χωρίς νόημα, πράγμα: να σπρώχνει ένα βράχο στην κορυφή του βουνού και να τον βλέπει να κατρακυλάει και πάλι κάτω).  Η αλληγορία είναι με τον μεγάλο αγώνα του ανθρώπου. Η προσπάθεια αρκεί για να δίνει νόημα στη ζωή μας.

Άλλωστε, η ζωή μας έχει συγκεκριμένα χρονικά όρια. Είναι από δω έως εκεί. Επομένως, είμαστε τυχεροί που υπάρχουμε. Ζήστε, λοιπόν, έχοντας ως κινητήρια δύναμη τις επιθυμίες, τα θέλω, τα όνειρα. Μακριά από συμβιβασμούς. Μην αφήνεστε σε όσα δεν σας γεμίζουν ψυχικά. Ρισκάρετε. Προχωρήστε και μη φοβάστε την αποτυχία. Γιατί δεύτερη ζωή δεν έχει.

*Αναδημοσίευση από lifo.gr / 01.01.2019