Θα καταφέρει ο κορονοϊός να σώσει τον πλανήτη;
Η πανδημία σάρωσε τον πλανήτη όμως αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα άλλα μεγάλα και επείγονται προβλήματα εξαφανίστηκαν. Θα καταφέρει η ανθρωπότητα να τα αντιμετωπίσει όλα μαζί; Ή μήπως τελικά, το ένα θα βοηθήσει να αντιμετωπιστεί το άλλο;
Γράφει: Νικ. Εμμανουήλ
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Το τελευταίο διάστημα την παγκόσμια επικαιρότητα απασχολούν οι αυξομειώσεις στην εξάπλωση του ιού και η σημαντική ζημία στην παγκόσμια οικονομία. Όμως ένα διαφορετικό ερώτημα σε σχέση με τον Covid-19, εξίσου καυτό και επίκαιρο, έθεσε σε εξαιρετική ως προς την ιδέα και το περιεχόμενό της εκδήλωση, η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος.
Ο συντονιστής της εκδήλωσης και Πρόεδρος της Επιτροπής Περιουσίας και Αντασφαλίσεων της Ένωσης, Ερρίκος Μοάτσος, απευθυνόμενους στους ειδικούς προσκεκλημένους, έθεσε το εξής ερώτημα:
Επί του παρόντος η διεθνής κοινότητα είναι επικεντρωμένη, δικαίως, στην αντιμετώπιση του ιού και στην ανάκαμψη των οικονομιών. Όμως ο Covid δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα της ανθρωπότητας. Παρομοίου μεγέθους απειλή, ενδεχομένως και χειρότερη, είναι η φθορά του φυσικού περιβάλλοντος και η καλπάζουσα ανατροπή του κλίματος. Η απειλή αυτή, λαμβάνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, τώρα που τα κράτη αφήνουν πίσω τις συμφωνημένες για την προστασία του περιβάλλοντος δράσεις, προκειμένου να σώσουν τις οικονομίες τους. Τι θα συμβεί λοιπόν με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τώρα που όλα τα μάτια (και όλα τα κονδύλια) είναι στραμμένα στην προστασία και ανάκαμψη από τον Covid-19;
Έχουμε την πολυτέλεια να αντιμετωπίσουμε μόνο το ένα και να αγνοήσουμε το άλλο; Μπορούμε να μην ασχοληθούμε με την κλιματική αλλαγή διότι προσπαθούμε να παλέψουμε την πανδημία;
Η απάντηση φυσικά είναι όχι, δεν έχουμε την πολυτέλεια. Πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να φροντίσουμε για την οικονομική ανάκαμψη χωρίς να θυσιάσουμε τους στόχους που έχουμε σχετικά με το κλίμα.
Τι κίνδυνοι τίθενται λοιπόν για τον πλανήτη αν αγνοήσουμε τη σημαντικότερη συμφωνία για την προστασία του κλίματος, τη Συμφωνία των Παρισίων;
Το 2019 ήταν η πιο θερμή χρονιά των τελευταίων 139 ετών, από το 1880. Η μέση θερμοκρασία στη Γη και στο νερό έχει ανέβει κατά ένα βαθμό τον αιώνα που διανύουμε. Οι συνέπειες της αύξησης αυτής φαίνονται στους παγετώνες, οι οποίοι μέχρι το 2030 προβλέπεται να έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ. Μέχρι το τέλος του αιώνα, το καλύτερο σενάριο θέλει να υπάρχει ακόμα το 20% του σημερινού όγκου τους – το χειρότερο είναι να έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Το λιώσιμο των παγετώνων οδηγεί στην αύξηση της θερμοκρασίας και αυτή με τη σειρά της στην αύξηση των φυσικών καταστροφών.
Τα τελευταία 40 χρόνια οι ζημίες λόγω φυσικών καταστροφών έχουν φτάσει τα 5,2 τρισεκατομμύρια (οι ασφαλισμένες ζημιές ήταν το 1,3 τρισεκατομμύρια). Στην Ελλάδα το ίδιο χρονικό διάστημα, καταγράφηκαν ζημιές ύψους 23,2 δισεκατομμυρίων.
Η σχέση της ύφεσης με τις φυσικές καταστροφές
Στην Ελλάδα τα πράγματα ήταν υποσχόμενα προτού ξεσπάσει η κρίση. Δυστυχώς το ΑΕΠ θα μειωθεί παγκοσμίως με τη χώρα μας να μην αποτελεί εξαίρεση. Οι προβλέψεις ποικίλουν και αλλάζουν ανά εβδομάδα σχεδόν. Όμως σε γενικές γραμμές όλες οι εκτιμήσεις αναφέρουν μείωση 5%-8% περίπου. Εάν υπάρξει δεύτερο κύμα, τα πράγματα θα επιδεινωθούν. Εάν πάλι δεν υπάρξει, θα σημειωθεί ανάκαμψη, παρότι δε θα συνεχιστεί η ανάπτυξη που αναμενόταν προ κορονοϊού. Ανά μέσο όρο παγκοσμίως προβλέπεται μείωση του ΑΕΠ περί του 5%, δηλαδή μικρότερη και από το 2009 όπου η πτώση στο ΑΕΠ ήταν μόνο 2%. Οι G20, δηλαδή 19 χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, κάνουν τρομακτικές προσπάθειες για να τονώσουν την οικονομία και να εξασφαλίσουν μία ταχύτατη ανάκαμψη, χωρίς φυσικά να είναι σίγουρο ότι αυτό θα επιτευχθεί – οι πανδημίες είναι ιδιαίτερα δαπανηρές. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα θέματα που αφορούν το περιβάλλον να είναι ‘χαμηλής προτεραιότητας’ παρά το γεγονός ότι η επίδραση των φυσικών καταστροφών θα αυξάνεται χρόνο με το χρόνο.
Ο ρόλος της ασφαλιστικής αγοράς
Η πανδημία είναι και αυτή μια καταστροφή και μάλιστα, μεγάλης κλίμακας, άρα, μοιραία έρχεται μπροστά και ο ρόλος της ασφάλισης. Ο ασφαλιστικός κλάδος δηλώνει πρόθυμος να παίξει σημαντικό ρόλο, αλλά όχι χωρίς σύμπραξη με το Δημόσιο.
Η πανδημία δεν είναι ασφαλίσιμο γεγονός γιατί πλήττει όλο τον πλανήτη ταυτόχρονα, και όλους τους τομείς ταυτόχρονα, οπότε τα παραδοσιακά μοντέλα στα οποία στηρίζει την ύπαρξή της η ασφάλιση, δηλαδή τα μοντέλα της διασποράς και διαφοροποίησης του κινδύνου εδώ απλά δεν υφίστανται.
Για παράδειγμα, ένας σεισμός σε μια πόλη αποτελεί μεμονωμένο γεγονός, οι ζημιές θα περιοριστούν στην ευρύτερη περιοχή και έτσι η ασφαλιστική αγορά μπορεί να στηρίξει την αποζημίωση. Μάλιστα στην περίπτωση του σεισμού, υπάρχουν μοντέλα που προβλέπουν κάθε πότε θα γίνονται ισχυροί σεισμοί και τις πιθανές ζημιές που θα προκαλέσουν, έτσι ώστε ο κίνδυνος κάπως, να μπορεί να προβλεφθεί. Αντίθετα, στην πανδημία, ακόμα δεν μπορούν να γίνουν αντίστοιχες προβλέψεις, τουλάχιστον όχι με την ίδια ακρίβεια δεδομένου ότι οι διαστάσεις είναι πολύ μεγαλύτερες. Άλλωστε, οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία μιας χώρας εξαρτώνται και από τους χειρισμούς της εκάστοτε κυβέρνησης, δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο την πρόγνωση.
Επιπλέον δεν υπάρχει ξεκάθαρο και προβλέψιμο χρονικό όριο διάρκειας της καταστροφής. Άρα, πώς μπορεί να υπολογιστεί ο κίνδυνος και το ασφάλιστρο που αυτός θα χρειαζόταν; Πώς μπορεί ο κλάδος των ιδιωτικών ασφαλίσεων να χρηματοδοτήσει καταστροφές τέτοιας τάξης μεγέθους; Είναι αδύνατον η ασφαλιστική βιομηχανία να σηκώσει αυτό το βάρος μόνη της. Για την πανδημία, οι ΣΔΙΤ, δηλαδή συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, αποτελούν μονόδρομο. Στόχος εδώ είναι μέσω του δημοσίου, να μειωθεί το κενό μεταξύ ασφαλισμένων και μη ασφαλισμένων, έτσι ώστε η ασφαλιστική αγορά να μπορέσει να αντιμετωπίσει μετά τα «σπασμένα». Ο κλάδος είναι έτοιμος να ξεκινήσει μία συζήτηση για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε από κοινού και υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ληφθούν αποφάσεις σε διάφορα επίπεδα.
Όλα τα μέρη της κοινωνίας και όλοι οι οικονομικοί κλάδοι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η μείωση της εξόρυξης ορυκτών. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζονται πάρα πολλά κονδύλια.
Ήδη μέχρι τώρα έχουν υλοποιηθεί δύο δράσεις:
Η πρώτη δράση είναι η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», μία σειρά από πολιτικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο:
α) μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050
β) μειωμένες εκπομπές κατά 50% – 55% μέχρι το 2030. Το 2018 ήμασταν στο 23%.
Η δεύτερη πρωτοβουλία είναι η «Συμφωνία των Παρισίων», της οποίας στόχος, μέσω ποικίλων δράσεων είναι η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη μέχρι το τέλος του αιώνα να μην ξεπεράσει τους δύο βαθμούς, ιδανικά να παραμείνει στον 1,5 βαθμό.
Το καλό σενάριο προβλέπει αύξηση μικρότερη των δύο βαθμών, το ενδιάμεσο μεγαλύτερη των δύο και το κακό σενάριο μεγαλύτερη των 4 βαθμών Κελσίου.
Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 1,5 βαθμού, απαιτούνται 260 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρώπη, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 1,5% των ΑΕΠ των κρατών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκταμιεύσει ένα δισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το 2030.
Παράδοξο: Το ξέσπασμα της πανδημίας θα μπορούσε να ωφελήσει την προσπάθεια επιβράδυνσης της κλιματικής αλλαγής
Πολύ ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το περιβάλλον δείχνει να ανταποκρίνεται γρήγορα. Αυτό φάνηκε με εντυπωσιακό τρόπο την περίοδο του lockdown, όταν καθάρισαν τα νερά της λιμνοθάλασσας της Βενετίας και επανεμφανίστηκαν δελφίνια, ενώ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έπεσαν παγκοσμίως μέχρι και 5% καθαρίζοντας την ατμόσφαιρα. Συνολικά για το 2020, αναμένεται μείωση των εκπομπών κατά 5,5%, η μεγαλύτερη πτώση από το 2008.
Ίσως αυτά να αποτελέσουν καταλύτη των αλλαγών που θα έρθουν με μία εξ αυτών να είναι ο τρόπος εργασίας. Το 1/3 του πληθυσμού στη Γερμανία και το 50% σε ΗΠΑ – Αυστραλία θέλουν να συνεχίσουν να δουλεύουν από το σπίτι.
Αν οι συνήθειες που υιοθετήσαμε κατά τη διάρκεια του lockdown, όπως τηλεργασία, μείωση μετακινήσεων και χρήσης των ΙΧ, γίνουν μόνιμες συνήθειες, ίσως θα μπορούσαμε να πετύχουμε τους στόχους των δύο μεγάλων δράσεων για την κλιματική αλλαγή. Αρκεί σταδιακά να δημιουργεί και το αντίστοιχο υπόβαθρο, οι εργοδότες να δεχτούν οι εργαζόμενοι να δουλεύουν από το σπίτι και παράλληλα, η νομοθεσία να προστατεύει την τηλεργασία – στην παρούσα φάση δεν υφίσταται κάτι τέτοιο.
Η πανδημία μπορεί να γίνει μια ευκαιρία να δομήσουμε με διαφορετικό τρόπο την οικονομία μας, ώστε να καταστεί περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον ειπώθηκε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Το lockdown απέδειξε πως ο άνθρωπος είναι ικανός να κάνει πολλά. Αλλά αν κάτι δεν συμβαίνει μπροστά μας, τείνουμε να το ξεχνάμε.
Το γεγονός ότι οι συνήθεις αντιδράσεις μας εξαφανίστηκαν μας δίνει την ευκαιρία να κάνουμε μία καινούρια αρχή. Μήπως λοιπόν τώρα που επανεκκινείται η οικονομία, αντί για επιστροφή στις παλιές συνήθειες, είναι ευκαιρία για συστημικές αλλαγές; Υπάρχει το ενδεχόμενο η καινούρια ρουτίνα να γίνει συνήθεια; Οι συνήθειες είναι πάρα πολύ ισχυρές.
Προκειμένου να αποφύγουν τα δημόσια μέσα μεταφοράς, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, πολλοί πολίτες άρχισαν να χρησιμοποιούν το ποδήλατό τους. Εάν δημιουργηθούν περισσότεροι ποδηλατόδρομοι στις πόλεις καθιστώντας αυτού του είδους τη μετακίνηση πιο ασφαλή, τότε η νέα συνήθεια πολλών κατοίκων δε θα αποτελέσει κάτι το παροδικό, αλλά θα γίνει μόνιμη με πολλαπλά οφέλη για τους ίδιους και τον πλανήτη ολόκληρο.
Θα μπορούσαμε ακόμη να οδηγούμε πιο καθαρά αυτοκίνητα, να ανακαινίσουμε τα σπίτια μας για να γίνουν πιο ενεργειακά αποτελεσματικά, να αγοράζουμε βιώσιμα τρόφιμα, να ξαναχρησιμοποιούμε ανακυκλώσιμα υλικά, πράγματα που αποτελούν την ουσία της Ευρωπαϊκής και της Πράσινης Συμφωνίας.
Την περασμένη Άνοιξη οι κοινωνίες σε όλο τον πλανήτη βίωσαν τι σημαίνει «εκθετική ανάπτυξη» σε όλο της το μεγαλείο στην περίπτωση του κορονοϊού. Η επιστήμη επισημαίνει τον κίνδυνο εκθετικής ανάπτυξης και στην κλιματική αλλαγή. Αν αυτό το συνειδητοποιήσουμε όλοι, ίσως αντιληφθούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης, μολονότι ως άνθρωποι έχουμε την τάση να στρουθοκαμηλίζουμε. Χωρίς λόγο είμαστε αισιόδοξοι και τείνουμε να κάνουμε πως δεν βλέπουμε ότι το μέλλον είναι αβέβαιο.
Ωστόσο η συμπεριφορά μας άλλαξε απρόσμενα λόγω του lockdown. Το κατάλληλο αστικό περιβάλλον, η τεχνολογία, η προσαρμογή της οικονομίας, μπορούν να μας βοηθήσουν να γίνει αυτή η αλλαγή μόνιμη.
(Κεντρική Φωτό: Ελλείψει τουριστών στο πάρκο του, ελαφάκι ψάχνει φαγητό σε σταθμό μετρό στο Κιότο της Ιαπωνίας)
*Η εκδήλωση της ΕΑΕΕ με τίτλο “Is Tackling Both Covid-19 Recovery And Climate Change Possible?” πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στην αγγλική γλώσσα την Πέμπτη 18 Ιουνίου 2020 με συντονιστή τον Πρόεδρο της Επιτροπής Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών, κ. Ερρίκο Μοάτσο. Στη συζήτηση συμμετείχαν ο κ. Thilo Herrmannsdörfer, Market Head Property&Casualty GCMT, η κα. Maura Feddersen, Behavioural Research Consultant, Swiss Re και ο κ. Andreas Voßberg, Senior Underwriter, Central, Eastern and Southern Europe, Munich Re.
No comment yet, add your voice below!