Skip to content

Πώς μαθαίνουν τα παιδιά τη σωστή έννοια του χρήματος

Ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός, δηλαδή η αδυναμία των πολιτών να κατανοήσουν τους βασικούς όρους της οικονομίας, η οποία ωστόσο καθορίζει σε υπέρτατο βαθμό την πορεία της σύγχρονης ζωής, αναδεικνύεται σε “μάστιγα” της εποχής. Δύο στους τρεις πολίτες ανά τον κόσμο είναι χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι και για το σκοπό αυτό αρχίζουν διεθνώς και δημιουργούνται πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση μικρών και μεγάλων στους βασικούς νόμους και λειτουργίες της οικονομίας. Στην Ελλάδα το ρόλο αυτό έχει αναλάβει το νεοσύστατο Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικών Σπουδών, το φιλόδοξο έργο του οποίου έχει επανειλημμένα παρουσιάσει το Underwriter. Πρόσφατα το Ινστιτούτο ξεκινά μια σειρά ενεργειών με επίκεντρο το παιδί – τους λόγους για την επιλογή αυτή και τους στόχους του Ινστιτούτου παρουσιάζει η Οικονομολόγος και επιστημονική συνεργάτης του ΙΧΑ, κ. Αργυρώ Κατωπόδη.

Συνέντευξη στον Κοσμά Ζακυνθινό
kosmas@underwriter.gr

Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση αποτελεί ένα «δύσκολο» κεφάλαιο για μεγάλη μερίδα ανθρώπων, αλλά γιατί είναι σημαντική και για το κεφάλαιο «παιδί»;

Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν από μικρά ότι τα χρήματα δεν είναι δεδομένα, ότι τα άτομα, όπως και οι οικογένειες, οφείλουν να δημιουργούν έναν προϋπολογισμό, ότι οι ανάγκες είναι διαφορετικό πράγμα από τις επιθυμίες, και ότι η αποταμίευση δημιουργεί ασφάλεια για το μέλλον, επισημαίνει η Αργυρώ Κατωπόδη, επιστημονική συνεργάτης του ΙΧΑ

Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση έχει πάψει εδώ και καιρό να είναι απαραίτητη μόνο στους επενδυτές – αντίθετα, μέρα με τη μέρα γίνεται όλο και πιο απαραίτητη για τη μέση οικογένεια και κατ’ επέκταση για το παιδί. Οι οικογένειες παίρνουν αποφάσεις που επηρεάζουν όλη την υπόλοιπη ζωή των μελών τους. Αποφάσεις όπως, η χρήση των πιστωτικών καρτών, τα φοιτητικά δάνεια, ,τα παραδοσιακά δάνεια, η αγορά ενός σπιτιού, ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα.

Στο σύγχρονο πολύπλοκο περιβάλλον, η δημιουργία χρηματοοικονομικά ενημερωμένων πολιτών, πρέπει να γίνει προτεραιότητα και του εκπαιδευτικού  συστήματος και του καθενός από μας.

Αν επιθυμούμε να διαμορφώσουμε αύριο μια νέα κοινωνία συνειδητοποιημένων, ενημερωμένων και υπεύθυνων πολιτών, η προσπάθειά μας πρέπει να ξεκινήσει σήμερα από τα παιδιά και αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει μέσα από το σχολείο!

Τα παιδιά θα πρέπει από μικρή ηλικία να αρχίσουν σταδιακά να κατανοούν βασικές έννοιες, όπως για παράδειγμα τη διαφορά ανάγκης και επιθυμίας, το ρόλο του χρήματος και της εργασίας, την έννοια της επιχειρηματικότητας, του προϋπολογισμού και του δανεισμού, την έννοια της αποταμίευσης, αλλά και της φιλανθρωπίας. Η αποταμίευση μάλιστα ως έννοια έχει αποδειχθεί από διεθνείς μελέτες ότι μπορεί να εισαχθεί στη ζωή ενός παιδιού ακόμα και από την ηλικία των 4 ετών.

Εάν ρωτήσετε ένα παιδί αν το κινητό τηλέφωνο είναι ανάγκη ή επιθυμία, τα περισσότερα θα σας απαντήσουν “ανάγκη”. Ανάγκη είναι το νερό, η τροφή κ.α., το smartphone είναι απλά μια επιθυμία.

Από ποιά ηλικία τα παιδιά θα πρέπει σταδιακά να κατανοούν τις βασικές έννοιες και τη σημασία της αποταμίευσης;

Όπως σας ανέφερα και πιο πριν, έχει αποδειχθεί από διεθνείς μελέτες ότι η αποταμίευση μπορεί να εισαχθεί ακόμα και από την ηλικία των 4 χρονών. Πιστεύουμε ότι από την ηλικία των 6-8 ετών είναι μια καλή αρχή.

Στις ηλικίες αυτές, τα παιδιά θα πρέπει να αρχίσουν να κατανοούν το ρόλο του χρήματος. Είναι σημαντικό να αντιληφθούν ότι το οικογενειακό εισόδημα μπορεί να είναι συχνά περιορισμένο, ότι αυτό μπορεί να προέρχεται από διαφορετικές πηγές και ότι τα άτομα, όπως και οι οικογένειες, οφείλουν να δημιουργούν έναν προϋπολογισμό, προκειμένου να χρησιμοποιούν σωστά τα χρήματά τους.

Παρά τη μικρή τους ηλικία, θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν συνετά το πιθανό χαρτζιλίκι τους, να ξεχωρίζουν τις ανάγκες από τις επιθυμίες τους και να μην παρασύρονται από ορισμένες διαφημίσεις και την επιρροή του κοινωνικού τους περίγυρου.

θα πρέπει από μικρή ηλικία να μάθουν ότι τα χρήματα δεν είναι δεδομένα και ότι οι άνθρωποι εργάζονται για να τα κερδίσουν, να γνωρίζουν τι είναι η αποταμίευση και να αντιλαμβάνονται τα πλεονεκτήματά της, την ασφάλεια που αυτή προσφέρει καθώς επίσης και την πειθαρχία που απαιτείται με σκοπό την επίτευξη μελλοντικών στόχων.

Ακόμη, θα πρέπει από νωρίς να αναγνωρίζουν τα διάφορα χαρτονομίσματα και κέρματα, να γνωρίζουν ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες κοστίζουν και για να αποκτηθούν, θα πρέπει να καταβάλουμε ορισμένο ποσό χρημάτων, να γνωρίζουν ότι τα χρήματα θα πρέπει να φυλάσσονται σε ασφαλές σημείο, όπως για παράδειγμα σε μια τράπεζα, να αναγνωρίζουν κάποια από τα άλλα νομίσματα, όπως αυτά του ευρώ (€), του δολαρίου ($), της αγγλικής λίρας (£) κ.ά., να μετρούν την αξία των χρημάτων τους και να πραγματοποιούν απλές αριθμητικές πράξεις, να γνωρίζουν τι είναι τα ρέστα.

Έχετε αναρωτηθεί πόσα παιδιά γνωρίζουν πραγματικά τη λέξη αποταμίευση; Η τελευταία γενιά που πραγματικά γνώριζε τι ακριβώς σημαίνει ήταν τότε που το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο έδινε τους σιδερένιους κουμπαράδες. Το θυμάστε;

Ποιές δράσεις σχεδιάζει να υλοποιήσει το Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού προκειμένου επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι στη χώρα μας;

Στόχος του προέδρου του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς, κ. Νικόλαο Φίλιππα και των συνεργατών του είναι να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε την κοινωνία για την αξία της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης. Το ινστιτούτο συμβάλλει στη δημιουργία μιας εθνικής στρατηγικής για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού.

Στόχος μας είναι να εκπαιδεύσουμε τη νέα μας γενιά, αλλά και τα πιο ευαίσθητα τμήματα της κοινωνίας, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και σε απομακρυσμένες περιοχές, στις βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες και πρακτικές, οι οποίες θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, ενδυναμώνοντάς τους ώστε να μπορούν να αποφύγουν διάφορα σφάλματα, τα οποία μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ζωή τους.

Δημιουργούμε υψηλής αξίας ενημερωτικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο, ειδικές εκδόσεις και εκπαιδευτικά «εργαλεία», workshops, οργάνωση ημερίδων- ομιλιών σε όλη τη χώρα, το ετήσιο Financial Literacy Conference. Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε σχετικές έρευνες για τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό στην χώρα μας και σε επιλεγμένες ομάδες πολιτών.

Υπάρχει επίσης συνεργασία με αξιόπιστους φορείς και Πανεπιστήμια υψηλού κύρους και διεθνούς εμβέλειας, για την παραγωγή και προώθηση της επιστημονικής έρευνας, Financial Literacy Survey in Greece, κάθε 2 χρόνια, ειδικές επιμέρους στοχευμένες έρευνες και παρουσία σε διεθνή συνέδρια.

Θεωρείτε πως εάν η σημερινή γενιά ενηλίκων είχε καλύτερη εικόνα, ήταν καλύτερα ενημερωμένη σε θέματα οικονομίας, θα βρισκόμασταν στη δεινή αυτή κατάσταση;

Σίγουρα εάν οι πολίτες ήταν πραγματικά χρηματοοικονομικά ενημερωμένοι, δεν θα βρισκόντουσαν σε αυτή τη δεινή θέση. Δεν θα έπαιρναν αποφάσεις επειδή απλά κάποιος τους το πρότεινε ή τους παραπλάνησε, θα μπορούσαν να κρίνουν από μόνοι τους εάν τους συμφέρει ή όχι. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, η υπερχρέωση, η αστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος και επίσης η άγνοια εδώ και χρόνια βρήκε τους πολίτες απροετοίμαστους.

Η οικονομική κρίση, ο υπερδανεισμός των πολιτών, τα κόκκινα δάνεια, είναι κάποια από τα απλά παραδείγματα χρηματοοικονομικής άγνοιας των Ελλήνων που βέβαια όλα αυτά είχαν αρνητικό αποτέλεσμα στην καθημερινότητά τους και στον πλούτο τους. Αρνητικό αποτέλεσμα βέβαια είχε κατ’ επέκταση στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία μας.

Εάν οι πολίτες είχαν χρηματοοικονομική γνώση θα είχαν πιο αποτελεσματική διαχείριση των εισοδημάτων τους, καλύτερη διαχείριση των χρεών, σωστή και συστηματική αποπληρωμή και αποταμίευση. Βλέπουμε παγκοσμίως ότι όπου επικρατεί η χρηματοοικονομική άγνοια, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα φτώχειας και χρηματοοικονομικού αποκλεισμού, αυξημένος κίνδυνος χρεοκοπίας και υπερχρέωσης, καμία αποταμίευση και απώλεια εισοδήματος λόγω λανθασμένων αποφάσεων, άγχος, έλλειψη εμπιστοσύνης και αυτοπεποίθησης.

Υπάρχει χάσμα μεταξύ των παιδιών της χώρας μας σε σχέση με τα υπόλοιπα της ευρωζώνης, όσον αφορά τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό;

Στην Ελλάδα υπάρχει η μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιώς από τους Ν. Φίλιππα και Β. Τζώρα (2017), η οποία ήταν η πρώτη έρευνα μέτρησης του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στη χώρα μας.

Σύμφωνα όμως με έρευνα της S&P, η οποία προέβη στη μέτρηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού μέσω της μέτρησης της χρηματοοικονομικής γνώσης στη χώρα μας, τα επίπεδα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανήλθαν στο 45%, λίγο πιο κάτω από την Ιταλία και την Ισπανία.

Στην έρευνα, που διεξήγαγε το 2015 ο ΟΟΣΑ για τη διεθνή αξιολόγηση μαθητικών επιδόσεων (PISA), φαίνεται ότι μόλις 12 στους 100 μαθητές αντιλαμβάνονται την έννοια του χρήματος, είναι δηλαδή οικονομικά γνώστες, ενώ οι υπόλοιποι 88 είναι αναλφάβητοι.

Φανταστείτε πως δύο στους τρεις πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο χαρακτηρίζονται ως χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι και δεν μπορούν να απαντήσουν σε απλές ερωτήσεις, όπως τι είναι ανατοκισμός ή πληθωρισμός.

Πρέπει όλοι να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να επενδύσουμε στα παιδιά γιατί έτσι θα δημιουργήσουμε μια γενιά ενημερωμένων και υπεύθυνων πολιτών.

2 Comments

  1. Avatar

    Πολύ καλό μπράβο
    Χρειάζονται τέτοιες,ενημερώσεις

  2. Avatar

    Σωστή η ενημέρωση των παιδιών προς αυτήν την κατεύθυνση, που πρέπει να είναι γενικόλογη, βασισμένη σε απλές γενικές αρχές. Και η δόμηση της ενημέρωσης αυτής πρέπει υποχρεωτικά να ακολουθεί τους κανόνες της ψυχολογικής προστασίας των παιδιών από ενημερώσεις που τα οδηγούν σε καταθλιπτική προσέγγιση της ύπαρξής τους στη ζωή, πράγμα που αν συμβεί, αντί για καλό θα συμβεί το χειρότερο κακό. Με λίγα λόγια δεν επιτρέπεται το παιδί να αισθάνεται μία ακόμη ανασφάλεια στη ζωή του, αυτή της οικονομικής κατάστασης της οικογένειας, εάν οι γονείς αρχίσουν την μαθηματική ανάλυση της οικονομικής τους κατάστασης επί χάρτου, εξηγώντας στο παιδί ότι το οικονομικό ισοζύγιο είναι αρνητικό (Δυστυχώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα από την οικονομική κρίση, δεν είναι πολιτικό, αλλά κοινωνικό, καθώς η ηθική κρίση, ως συνέπεια της οικονομικής, έχει ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις, και η ελληνική κοινωνία χρειάζεται πρωτίστως ψυχολογική, και ίσως και ψυχιατρική στήριξη, για να μπορέσει να επανέλθει κάπως σε θετική διάθεση ανάπτυξης, κάτι που διαπιστώνεται πλήρως στις αντιδράσεις μας όπου και να στρέψει κανείς το βλέμμα του, ακόμα και στον εαυτό του, που δεν εξαιρείται από την συνολική εικόνα).


Add a Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *