Πώς να διαφωνήσετε με κάποιον πιο ισχυρό από σας

Ο εργοδότης σας προτείνει μια νέα πρωτοβουλία, η οποία εσείς πιστεύετε ότι δεν θα δουλέψει. Ο προϊστάμενός σας σχεδιάζει ένα χρονοδιάγραμμα που θεωρείτε μη ρεαλιστικό. Τί λέτε όταν διαφωνείτε με κάποιον που έχει μεγαλύτερη εξουσία από εσάς; Πώς αποφασίζετε αν αξίζει τον κόπο να μιλήσετε; Και αν το κάνετε, τί ακριβώς θα πρέπει να πείτε;

Τι λένε οι ειδικοί

Είναι φυσική ανθρώπινη αντίδραση η συστολή απέναντι στη διαφωνία με κάποιον ανώτερο. Τα σώματά μας ειδικεύονται στην επιβίωση, άρα έχουμε μία φυσική τάση να αποφεύγουμε καταστάσεις που μπορεί να μας βλάψουν. Στην καρδιά του άγχους βρίσκεται η σκέψη ότι θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Αμέσως σκεφτόμαστε «θα νιώσει οτι είμαι ανίκανος» ή ίσως ακόμη «θα απολυθώ». Αν και είναι “απλώς πιο εύκολο να συμφωνήσω”, οι ειδικοί λένε ότι αυτό δεν είναι πάντα το σωστό. Ας δούμε πώς μπορούμε πιο εύκολα να εκφράσουμε τη διαφωνία μας, σε κάποιον ισχυρότερο απο μας.

Να είμαστε ρεαλιστές ως προς τους κινδύνους

Οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να υπερβάλλουν τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουν αν μιλήσουν. Η φυσική μας τάση είναι να φανταζόμαστε όλα όσα μπορούν να πάνε τραγικά στραβά. Ναι, ο συνάδελφός σας μπορεί να νιώσει έκπληξη ή και να συγχιστεί λίγο στην αρχή. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι δεν θα απολυθείτε, ούτε θα αποκτήσετε έναν ισόβιο εχθρό. Καλύτερα να αναλογιστείτε πρώτα ποιοι είναι ο κίνδυνοι εάν δεν μιλήσετε – ίσως το έργο να εκτροχιαστεί ή να χάσετε την εμπιστοσύνη της ομάδας σας – και στη συνέχεια αντιπαραβάλετε τους με τις πιθανές συνέπειες που θα υπάρξουν αν αναλάβετε δράση.

Αποφασίστε αν θα περιμένετε

Μετά από αυτή την εκτίμηση του κινδύνου, μπορεί να κρίνετε ότι είναι καλύτερα να αναβάλλετε την έκφραση των απόψεών σας. Ίσως να μην έχετε ολοκληρώσει τις σκέψεις σας γύρω από το πρόβλημα, μπορεί η όλη συζήτηση να σας βρήκε απροετοίμαστους, ή να θέλετε να αποκομίσετε μια πιο καθαρή εικόνα για το τι σκέφτεται η ομάδα. Αν πιστεύετε ότι και άλλοι πρόκειται να διαφωνήσουν ίσως να θέλετε πρώτα να στρατευτείτε μαζί τους. Οι άλλοι μπορεί να συνεισφέρουν εμπειρίες ή πληροφορίες στην άποψή σας – οτιδήποτε μπορεί να κάνει τη διαφωνία πιο ισχυρή και πιο αξιόπιστη. Είναι επίσης καλή ιδέα να καθυστερήσετε τη συζήτηση αν είστε σε μια συνάντηση ή σε άλλο δημόσιο χώρο. Το να συζητήσετε το ζήτημα ιδιωτικά θα κάνει τον πιο ισχυρό παράγοντα να νιώσει λιγότερη απειλή.

Αναγνωρίστε έναν κοινό στόχο

Προτού μοιραστείτε τις σκέψεις σας, αναλογιστείτε για ποιο πράγμα νοιάζεται ο ισχυρός άλλος – μπορεί να είναι η αξιοπιστία της ομάδας του ή η τήρηση του χρονοδιαγράμματος. Είναι πιο πιθανό να ακουστείτε αν μπορείτε να δέσετε τη διαφωνία σας με έναν «υψηλότερο στόχο». Όταν μιλήσετε μην θεωρήσετε δεδομένο ότι η σύνδεση με τον στόχο είναι ξεκάθαρη. Θα πρέπει να το δηλώσετε απροκάλυπτα, συνθέτοντας την πρότασή σας με τέτοιο τρόπο ώστε να μην φανείτε σαν αντιπαθής διαφωνών, αλλά ως συνάδελφος που παλεύει για έναν κοινό στόχο.

Ζητήστε την άδεια να διαφωνήσετε

Αυτό το βήμα μπορεί να ακούγεται υπερβολικά διακριτικό, αλλά είναι ένας έξυπνος τρόπος να προσφέρετε στον ισχυρό άλλο, «ψυχολογική ασφάλεια» και έλεγχο. Μπορείτε να πείτε κάτι σαν «ξέρω ότι φαίνεται να προχωράμε προς μια δέσμευση εδώ. Έχω λόγους να πιστεύω ότι δεν θα ευοδωθεί. Θα ήθελα να αναπτύξω το σκεπτικό μου. Μπορώ να το κάνω αυτό;» Αυτό δίνει στον άλλο μια επιλογή, του επιτρέπει να διαφωνήσει. Αν υποθετικά δεχτεί, θα νιώσετε πιο σίγουροι να εκφράσετε τη διαφωνία σας.

Παραμείνετε ήρεμοι

Μπορεί να νιώθετε την καρδιά σας να πάλλεται ή το πρόσωπό σας να κοκκινίζει, αλλά κάντε ό,τι μπορείτε για να παραμείνετε ουδέτεροι τόσο στα λόγια όσο και στις ενέργειές σας. Όταν η γλώσσα του σώματός σας αντανακλά επιφυλακτικότητα ή άγχος, υποσκάπτει το μήνυμα. Στέλνει ένα ανάμεικτο μήνυμα και ο συνάδελφός σας μπορεί να επιλέξει τί θα διαβάσει. Οι βαθιές ανάσες μπορούν να βοηθήσουν, όπως και το να μιλάτε πιο αργά. Όταν νιώθουμε πανικόβλητοι, τείνουμε να μιλάμε πιο δυνατά και πιο γρήγορα. Δεν χρειάζεται να σιγοψιθυρίζετε, αλλά απλώς επιβραδύνοντας το ρυθμό και μιλώντας με σταθερό τόνο βοηθάτε τον άλλο να ηρεμήσει όπως και τον εαυτό σας. Επίσης σας κάνει να φαίνεστε σίγουρος, ακόμη κι αν δεν είστε.

Επαναλάβετε την αρχική ιδέα

Αφού πάρετε την άδεια, αρθρώστε την άποψη του άλλου. Ποια είναι η ιδέα, γνώμη ή πρόταση με την οποία διαφωνείτε; Το να την εκφράσετε καθαρά, πιθανώς ακόμη καλύτερα από ότι έκανε εκείνος, θέτει μια ισχυρή βάση για συζήτηση. Θέλετε ο συνάδελφός σας να πει να καταλάβει οτι καταλαβαίνετε. Δεν θέλετε να μπλέξετε σε μια διαμάχη για το αν καταλάβατε την ιδέα του σωστά ή όχι.

Μην προβαίνετε σε κρίσεις

Όταν εκφράζετε τις ανησυχίες σας προσέχετε ιδιαίτερα τη γλώσσα σας. Αποφύγετε επικριτικά λόγια όπως «κοντόφθαλμο», «ανόητο», ή «βιαστικό» που μπορεί να εξοργίσουν τον συνάδελφό σας. Μια καλή ιδέα είναι να αποφύγετε όλα τα επίθετα, αφού μπορεί να παρεξηγηθούν ή να τα πάρει ο άλλος προσωπικά. Μείνετε στα γεγονότα. Για παράδειγμα αντί να πείτε «νομίζω ότι η προθεσμία που τέθηκε είναι αφελής», μπορείτε να πείτε «δοκιμάσαμε τέσσερα πρότζεκτ σαν αυτό στο παρελθόν και μπορέσαμε να βγάλουμε δύο στην ίδια χρονική περίοδο, αλλά ήταν ιδιαίτερες οι συνθήκες». Μείνετε ουδέτεροι και συγκεντρωμένοι, προσπαθήστε να είστε ζωντανοί και ειλικρινείς στη διαφωνία σας.

Παραμείνετε ταπεινοί

Να τονίσετε ότι λέτε τη γνώμη σας, όχι το «ευαγγέλιο». Μπορεί να πρόκειται για μια καλά πληροφορημένη και μετά από έρευνα εκπεφρασμένη γνώμη, αλλά δεν παύει να είναι γνώμη, άρα μιλήστε διστακτικά και ελαφρώς υποτιμήστε την αυτοπεποίθησή σας. Αντί να πείτε «αν θέσουμε αυτή την προθεσμία αποκλείεται να τα καταφέρουμε», πείτε «αυτή είναι απλώς η γνώμη μου, αλλά δεν βλέπω πως μπορούμε να προλάβουμε αυτή την προθεσμία». Μπορείτε να προσθέσετε φράσεις όπως «σκέφτομαι φωναχτά τώρα». Αυτό δίνει περιθώριο για διάλογο. Αφού εκθέσετε τη θέση σας (ως άποψη, όχι ως γεγονός), δείξτε περιέργεια για τις γνώμες των άλλων. Θυμίστε στον άλλο ότι αυτή είναι η δική σας άποψη και μετά ζητήστε την κριτική λέγοντας για παράδειγμα «πείτε μου που κάνω λάθος εδώ». Να είστε αυθεντικά ανοιχτός να ακούσετε άλλες απόψεις.

Αναγνωρίστε την εξουσία του άλλου

Τελικά, ο άνθρωπος που βρίσκεται στη θέση εξουσίας προφανώς θα πάρει την τελική απόφαση, οπότε αναγνωρίστε το. Μπορείτε να πείτε «ξέρω ότι εσύ αποφασίζεις εδώ, είναι πάνω σου». Αυτό όχι μόνο θα δείξει ότι ξέρετε τη θέση σας, αλλά θα υπενθυμίσει επίσης στον άλλο ότι έχει επιλογές. Μην υποχωρήσετε στην άποψή σας πάντως, ή δώσετε ψεύτικα εύσημα. Θέλετε να δείξετε ότι σέβεστε τον άλλο, ενώ ταυτόχρονα διατηρείτε την αξιοπρέπειά σας.

Θυμηθείτε:

• Εξηγήσετε ότι έχετε διαφορετική γνώμη και ρωτήστε αν μπορείτε να την πείτε.
• Επαναλάβετε την αρχική άποψη ή απόφαση ώστε να είναι ξεκάθαρο ότι την κατανοείτε.
• Μιλήσετε αργά – μιλώντας με επίπεδο τόνο ηρεμείτε και εσείς και ο συνομιλητής σας.

• Μην αισθάνεστε ότι η διαφωνία θα βλάψει τη σχέση ή την καριέρα σας – οι συνέπειες είναι συχνά λιγότερο δραματικές απ’ ότι νομίζουμε.
• Εκφράσετε τις γνώμες σας όχι ως γεγονότα αλλά ως γνώμες, απλώς πείτε την άποψή σας και να είστε ανοιχτοί στο διάλογο.
• Μην χρησιμοποιείτε επικριτικές λέξεις ή επίθετα όπως «βιαστικός», «ανόητος», ή «λάθος», που μπορεί να αναστατώσουν τον συνάδελφό σας.