Η κλιματική κρίση διαταράσσει την κυκλοφορία των υδάτων στον Ατλαντικό Ωκεανό και οι επιστήμονες φοβούνται καταστροφικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στη βόρεια Ευρώπη και κατά συνέπεια στον υπόλοιπο πλανήτη. Στη δεκαετία του 2040 ενδέχεται να ζήσουμε το πρώτο καλοκαίρι που θα λιώσουν εντελώς οι πάγοι της Αρκτικής.
Γράφει: Κατερίνα Πετρίδη
Αφήνοντας πίσω μας ένα εξαιρετικά θερμό καλοκαίρι και κλείνοντας τον μήνα Οκτώβριο με «υψηλές για την εποχή» θερμοκρασίες, αντιλαμβανόμαστε αναπόφευκτα πως η κλιματική κρίση κάνει όλο και πιο έντονα αισθητή την παρουσία της. Ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης στον 1,5 βαθμό Κελσίου μοιάζει μάλλον ανέφικτος, καθώς οι ισχυροί του πλανήτη καθυστερούν τραγικά να πάρουν τα αναγκαία μέτρα. Ωστόσο μία πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης) επισημαίνει ότι σύμφωνα με τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα απαιτούνται επείγουσες και μεγαλεπήβολες δράσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι που θα έχουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο κλίμα.
Η Αρκτική είναι το επίκεντρο γένεσης τέτοιων κινδύνων, καθώς συμβάλλει στην ομαλή ρύθμιση του κλίματος σε ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά παράλληλα είναι και η πιο ευάλωτη απέναντι στην κλιματική κρίση, καθώς θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με αποτέλεσμα οι πάγοι που την καλύπτουν να λιώνουν με επικίνδυνη ταχύτητα. Μάλιστα οι επιστήμονες προβλέπουν ότι μέσα στη δεκαετία του 2040 ενδέχεται να ζήσουμε το πρώτο καλοκαίρι που θα λιώσουν εντελώς οι πάγοι της Αρκτικής.
Μέσα στον αιώνα που διανύουμε έχει παρατηρηθεί ένα παράξενο φαινόμενο στον βόρειο Ατλαντικό, που έχει πάρει την ονομασία cold blob. Ένα τμήμα της θάλασσας ψύχεται όλο και περισσότερο, τη στιγμή που η θερμοκρασία σε ολόκληρο τον πλανήτη ανεβαίνει, φαινόμενο που ενισχύεται από το λιώσιμο των πάγων, αλλά και από την επίδραση που έχει η κλιματική αλλαγή στην ατμόσφαιρα και την ένταση των ανέμων. Το φαινόμενο αυτό θα εξαπλωθεί σε πολύ μεγαλύτερη έκταση και σε μεγαλύτερο βάθος λόγω της διατάραξης της κυκλικής κυκλοφορίας των υδάτων στον Αντλαντικό, εντείνοντας το ψύχος που επικρατεί στις σκανδιναβικές χώρες, αυξάνοντας τα ακραία καιρικά φαινόμενα και απειλώντας τη βιωσιμότητα της γεωργίας στη βορειοδυτική Ευρώπη.
Οι επιπτώσεις όμως δεν θα περιοριστούν στις χώρες της βόρειας Ευρώπης. Η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τον Ατλαντικό Ωκεανό θα μειωθεί -και ως αποτέλεσμα θα αυξηθεί η παρουσία του στην ατμόσφαιρα- η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει σημαντικά, ιδίως στις αμερικανικές ακτές που βρέχονται από τον Ατλαντικό και η αναστάτωση που θα προκληθεί στα θαλάσσια οικοσυστήματα θα είναι μεγάλη.
Το λιώσιμο των πάγων όμως δεν είναι η μόνη πηγή κινδύνων. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μία άλλη σοβαρή και εξαιρετικά επικίνδυνη αλλαγή, η διατάραξη του Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC). To AMOC είναι ένα σύστημα ρευμάτων που επιτρέπει την κυκλική κυκλοφορία των υδάτων μέσα στον Ατλαντικό Ωκεανό, μεταφέροντας θερμά ύδατα προς τον βορρά και ψυχρά ύδατα προς τον νότο. Καθορίζει τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή της Αρκτικής, αλλά και πέρα από αυτήν και η ομαλή λειτουργία του κινδυνεύει να διαταραχθεί ανεπιστρεπτί. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα όσον αφορά την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, οι επιστήμονες πίστευαν ότι δεν υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να καταρρεύσει το AMOC πριν το 2100 -αν αυτό συνέβαινε, θα προκαλέσει απότομες αλλαγές στις καιρικές συνθήκες της περιοχής και θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως επισημαίνει σε έκθεσή της η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος.
Δυστυχώς όμως πιο πρόσφατες έρευνες αναιρούν την αισιοδοξία της έκθεσης αυτής και προειδοποιούν ότι η κατάρρευση του AMOC είναι πολύ πιθανόν να συμβεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Κατόπιν τούτου, μία πολυπληθής ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων που δραστηριοποιούνται στην έρευνα σχετικά με το κλίμα συνέταξε μία επιστολή προς τις κυβερνήσεις των σκανδιναβικών χωρών, προκειμένου να τους επιστήσει την προσοχή στις σοβαρές επιπτώσεις της διατάραξης της κυκλοφορίας των υδάτων στον Ατλαντικό Ωκεανό. Μία σειρά από επιστημονικές μελέτες τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζουν ότι ο κίνδυνος αυτός έχει υποτιμηθεί και πως μία τέτοια διατάραξη μπορεί να έχει καταστροφικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις κυρίως στις σκανδιναβικές χώρες, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του πλανήτη.
Δεδομένου ότι η επικείμενη καταστροφή είναι τεράστια και οι συνθήκες που θα επιφέρει θα είναι μη βιώσιμες, η ομάδα επιστημόνων καλεί με την επιστολή της τις κυβερνήσεις αφ’ ενός να ξεκινήσουν τις διαδικασίες αξιολόγησης των κινδύνων που απορρέουν από την εξελισσόμενη διατάραξη της κυκλοφορίας των θερμών και ψυχρών υδάτων στον Ατλαντικό Ωκεανό και αφ’ ετέρου να προχωρήσουν σε δράσεις που θα ελαχιστοποιήσουν κατά το δυνατόν αυτούς τους κινδύνους. Στις δράσεις αυτές θα πρέπει, όπως υπογραμμίζουν, να συμπεριληφθεί η εντονότερη τοποθέτηση των σκανδιναβικών χωρών στις διεθνείς συζητήσεις, προκειμένου να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση και να τονιστεί η κατεπείγουσα ανάγκη να ενταθεί άμεσα η παγκόσμια προσπάθεια για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
No comment yet, add your voice below!