Γράφει η Κατερίνα Πετρίδη
Οι θεραπείες για τον καρκίνο εξελίσσονται διαρκώς και εξατομικεύονται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς και του συγκεκριμένου τύπου των καρκινικών κυττάρων που αναπτύσσονται στον οργανισμό του. Όμως όσο κι αν εξελίσσονται, όσα βήματα κι αν καταφέρνουν να κάνουν οι επιστήμονες, ο καρκίνος μοιάζει να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά. Γιατί; Επειδή λόγω της εγγενούς του ποικιλομορφίας και ανομοιογένειας, σταδιακά καταφέρνει να αναπτύξει αντίσταση σε οποιοδήποτε είδος θεραπείας, αφήνοντάς τους πάντα ένα βήμα πίσω.
Ακόμη και οι πιο εξελιγμένες θεραπείες κάποια στιγμή συναντούν αντίσταση, με αποτέλεσμα ο καρκίνος να επιστρέφει. Αυτό αναγκάζει τους θεράποντες ιατρούς να ξεκινούν έναν νέο κύκλο θεραπείας με νέα φάρμακα, μέχρι και αυτά να καταστούν αναποτελεσματικά και η διαδικασία αναζήτησης νέου φαρμάκου συνεχίζεται μέχρις ότου εξαντληθούν όλες οι διαθέσιμες επιλογές. «Δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα συμπεριφερθούν τα καρκινικά κύτταρα, πώς θα εξελιχθούν, ώστε να είμαστε σε θέση να αποφασίσουμε ποιο θα είναι το κατάλληλο φάρμακο για να θεραπεύσει τον όγκο. Βρισκόμαστε πάντα σε μειονεκτική θέση, απροετοίμαστοι γι’ αυτό που θα ακολουθήσει», παραδέχεται ο δρ Scott Leighow.
Η ερευνητική ομάδα του Pennsylvania State University έρχεται να αλλάξει αυτή την παγιωμένη κατάσταση, με μία επαναστατική ανακάλυψη, που μας φέρνει αισιόδοξα μηνύματα για το εγγύς μέλλον. Ανακάλυψε έναν τρόπο να επαναπρογραμματίσει την εξέλιξη του καρκίνου, δημιουργώντας όγκους που μπορούν να θεραπευτούν πιο εύκολα. Δημιούργησε ένα σπονδυλωτό γενετικό κύκλωμα που μετατρέπει τα καρκινικά κύτταρα σε δούρειους ίππους, οδηγώντας στην αυτοκαταστροφή τους και την εξαφάνιση των γειτονικών καρκινικών κυττάρων που αντιστέκονται στη θεραπεία.
Τα μέλη της ερευνητικής αυτής ομάδας σκέφτηκαν πώς θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν τους μηχανισμούς αντίστασης των καρκινικών κυττάρων, πριν καν αυτά εξελιχθούν. Αν μπορούσαν να δημιουργήσουν οι ίδιοι καρκινικά κύτταρα τα οποία θα μπορούσαν να διαχειριστούν. Αυτό που ξεκίνησε ως σκέψη, σήμερα είναι μία πολλά υποσχόμενη πραγματικότητα.
Η μέθοδος που χρησιμοποιεί η ομάδα του Pennsylvania State University είναι η επιλεγμένη γονιδιωματική καθοδήγηση σε τροποποιημένα καρκινικά κύτταρα μέσω της δημιουργίας ενός σπονδυλωτού γονιδιακού κυκλώματος με δύο γονίδια-διακόπτες. Ο πρώτος διακόπτης δίνει τη δυνατότητα στους ερευνητές να ενεργοποιούν και να απενεργοποιούν την αντίσταση στα φάρμακα. Όταν ο πρώτος διακόπτης είναι ανοιχτός, τα γενετικά τροποποιημένα κύτταρα μπορούν προσωρινά να αντισταθούν σε ένα συγκεκριμένο φάρμακο. Στη διάρκεια μίας θεραπείας που περιλαμβάνει το φάρμακο αυτό, τα φυσικά καρκινικά κύτταρα που είναι ευαίσθητα στο φάρμακο θα πεθάνουν, αφήνοντας πίσω τα τροποποιημένα ανθεκτικά κύτταρα και έναν μικρό πληθυσμό φυσικών ανθεκτικών καρκινικών κυττάρων. Σταδιακά τα τροποποιημένα κύτταρα κυριαρχούν στα φυσικά ανθεκτικά κύτταρα, εμποδίζοντας την εξέλιξη και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους. Ως αποτέλεσμα έχουμε τη δημιουργία ενός όγκου, ο οποίος αποτελείται κυρίως από γενετικά τροποποιημένα κύτταρα. Όταν ο πρώτος διακόπτης, που αναφέραμε νωρίτερα, κλείσει, τα κύτταρα αυτά θα χάσουν την ανθεκτικότητά τους στο φάρμακο. Ο δεύτερος διακόπτης είναι ένα γονίδιο «καμικάζι». Δίνει τη δυνατότητα στα τροποποιημένα κύτταρα να παράγουν μία διαχεόμενη τοξίνη, που σκοτώνει τόσο τα τροποποιημένα όσο και τα γειτονικά τους ανθεκτικά φυσικά καρκινικά κύτταρα, τα οποία είναι άλλωστε και ο στόχος όλης της διαδικασίας.
Αρχικά η ομάδα των ερευνητών πειραματίστηκε με προσομοίωση καρκινικών κυττάρων, χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα, για να ελέγξει την ορθότητα του συλλογισμού της. Στη συνέχεια κλωνοποίησε κάθε διακόπτη χωριστά σε ιιούς φορείς και τους δοκίμασε σε συστοιχίες ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων. Αφού οι ερευνητές επιβεβαίωσαν πως το κύκλωμα λειτουργούσε, ξεκίνησαν πειράματα σε ποντίκια. Στις δοκιμές τους χρησιμοποίησαν πολλές παραλλαγές γενετικής ανθεκτικότητας, για να διαπιστώσουν εάν η γονιδιωματική καθοδήγηση θα μπορούσε να λειτουργήσει απέναντι σε όλους τους πιθανούς μηχανισμούς αντίστασης των καρκινικών κυττάρων. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά: ακόμη και ένας μικρός αριθμός τεχνητών κυττάρων μπορούσε να κυριαρχήσει μέσα στον πληθυσμό των φυσικών καρκινικών κυττάρων και να εξαλείψουν τα υψηλά επίπεδα ανομοιογένειας.
«Το σημαντικό είναι ότι είμαστε σε θέση να στοχεύσουμε τα καρκινικά κύτταρα χωρίς να χρειάζεται να έχουμε πολλές πληροφορίες γι’ αυτά, χωρίς να περιμένουμε να μεγαλώσουν και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα, γιατί τότε θα είναι πολύ αργά», εξηγεί ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας.
No comment yet, add your voice below!