Αναγκαία η σύμπραξη (ΣΔΙΤ) κατά των σεισμών

Έτοιμες λύσεις προσφέρουν στην Ελλάδα η σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε Γαλλία, Ιταλία και Τουρκία

Του Νίκου Σακελλαρίου

Οι σεισμοί αποτελούν ίσως τη χειρότερη φυσική καταστροφή στην Ελλάδα από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Παρά το γεγονός ότι έχουν πληγεί πολλές περιοχές (Κεφαλλονιά 1953, Θεσσαλονίκη 1978, Αθήνα 1981 και 1999, Καλαμάτα 1986 ενδεικτικά οι μεγαλύτερες ζημιές από σεισμούς και ακολουθούν δεκάδες άλλες περιοχές) το ελληνικό κράτος ελάχιστα βοήθησε τους πληγέντες και με μεγάλη καθυστέρηση. Μέχρι πρόσφατα υπήρχαν οι προκάτ κατασκευές που στεγάστηκαν οι σεισμοπαθείς της Αθήνας του 1999. Οι καταστροφές του 1999 ανήλθαν στα 4,5 δις Ευρώ και το Ελληνικό Κράτος δυστυχώς δεν μπόρεσε να καλύψει περισσότερο από 1 δις στο σεισμό του 1999 – τα υπόλοιπα 3,5 δις καλύφθηκαν από τον ιδιωτικό τομέα και τις εταιρείες υποδομών.

Ωρίμασε πλέον η ανάγκη των ΣΔΙΤ για την αντιμετώπιση των ζημιών από σεισμούς

Η ανάγκη Συνεργασίας Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την αντιμετώπιση των ζημιών από τους σεισμούς είναι κάτι που έπρεπε να γίνει «από χθες» στην Ελλάδα ισχυρίζονται όλοι οι παράγοντες της ασφαλιστικής αγοράς. Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) βρίσκεται σε τακτική επικοινωνία με τα αρμόδια υπουργεία σε όλες τις κυβερνήσεις από το 2000 και μετά αλλά ουδέποτε προχώρησαν τα σχέδια. Σύμφωνα με πληροφορίες, πλέον η νέα κυβέρνηση έχει πάρει το μήνυμα και είναι αυτή που θα προχωρήσει τα ΣΔΙΤ έναντι φυσικών καταστροφών και ειδικά έναντι σεισμών.

Όπως αναλύουν και οι ειδικοί, το μόνο που έχει να κάνει η Ελλάδα είναι να αντιγράψει τα ΣΔΙΤ κατά σεισμών που έχουν τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης, ενώ ακόμα και το μοντέλο της Τουρκίας θα μπορούσε κάλλιστα να εφαρμοστεί με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Ανασφάλιστη η Ελλάδα έναντι των σεισμών

Τραγικά ανασφάλιστη είναι η Ελλάδα απέναντι στους σεισμούς με μόλις 13% των κατοικιών να είναι ασφαλισμένες. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό αφορά νεόδμητες κατοικίες που αγοράστηκαν με στεγαστικά δάνεια άρα λόγω ηλικίας είναι και οι λιγότερες ευάλωτες στις σεισμικές δονήσεις. Οι πρόσφατες σεισμικές ακολουθίες έφεραν στο φως πολλά προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε πολλές κατοικίες ηλικίας άνω των 30ετών στη Δυτική Αττική και οι οποίες στη -συντριπτική τους πλειονότητα- ήταν ανασφάλιστες. Αυτοί οι άνθρωποι θα κληθούν να πληρώσουν από την τσέπη τους τα κόστη για την άμεση επισκευή των κατοικιών τους επαληθεύοντας αυτό που λέει συνεχώς ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου ότι “ο ανασφάλιστος αυτασφαλίζεται”.

Ο πρώην πρόεδρος της ΕΑΕΕ κ. Δημήτρης Μαζαράκης σε συνέντευξη τύπου το 2017 ανέφερε ότι: «Στις φυσικές καταστροφές ενώ κάθε 10 με 15 χρόνια, διάφορα σημεία της χώρας πλήττονται από σεισμούς ή φωτιές, δεν υπάρχει καμία πρόνοια από την πλευρά της Πολιτείας, ενώ στη δύσκολη αυτή οικονομική συγκυρία η κρατική βοήθεια δεν μπορεί να καλύψει ούτε κατ’ ελάχιστο τις ανάγκες του. Θα πρέπει να εξεταστούν λύσεις ενδεχομένως μέσω της καθολικής, υποχρεωτικής ασφάλισης, με χαμηλό ασφάλιστρο και της άρσης του αντικινήτρου του φόρου του ασφάλιστρου για τις ζημιές στις περιουσίες των πολιτών από φυσικές καταστροφές».

Μελέτη της Swiss Re για τους σεισμούς

Στην Ελλάδα σύμφωνα με μελέτη της Swiss Re και του αναλυτή της Pavel Huerta-Uribe που παρουσιάστηκε στο ασφαλιστικό συνέδριο της Ύδρας το 2017, οι ετήσιες απώλειες από την υπο-ασφάλιση για φυσικές καταστροφές υπολογίζονται ότι φτάνουν τα 600 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τους σεισμούς από τις 7,5 εκατ. κατοικίες, το 56% εξ’ αυτών να συγκεντρώνεται σε τρεις περιοχές: Αθήνα-Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Μακεδονία. Σε ποσοστό 67% είναι κατοικίες που χτίστηκαν μετά το 1984, ενώ σε ποσοστό 53% χτίστηκαν μετά το 1995. Στη μελέτη φαίνεται ότι μόλις 982.000 εξ αυτών (ποσοστό 13%) ήταν ασφαλισμένες (με στοιχεία 2013).

Η χαμηλότερη διείσδυση παρατηρείται σε Εύβοια, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης δηλαδή σε περιοχές που έχουν πληγεί από σεισμούς παλαιότερα. Η υψηλότερη σε Στερεά Ελλάδα, Πάτρα, Δωδεκάνησα.

Το κόστος αντικατάστασης σε περίπτωση μεγάλου σεισμού (άνω των 6R) υπολογίστηκε στα 700 δις ευρώ περίπου. Ο υπολογισμός γίνεται με βάση κατοικία έκτασης 85 τ.μ. ανά μέσο όρο, με κόστος αντικατάστασης 1.000 ευρώ ανά τ.μ. (πηγή: Υπουργείο Οικονομικών).

Με ποσοστό ασφάλισης 13% το ασφαλισμένο ποσό υπολογίζεται στα 86 δις. Αν η διείσδυση έφτανε το 25% το ασφαλισμένο ποσό θα έφτανε τα 169 δις και αν έφτανε το 50% τότε το νούμερο θα ήταν 342 δις.

Σε εκείνο το Συνέδριο, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος είχε αναφέρει ότι: «H Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη έκθεση σε κίνδυνο σεισμού στην Ε.Ε. – το 1999 είχαμε τις μεγαλύτερες ζημίες που έχουν καταγραφεί ποτέ (4,5 δις ευρώ), με εξαίρεση ενδεχομένως την καταστροφή στην Ιταλία. Ταυτόχρονα, είμαστε η μόνη χώρα που δεν έχει προβεί σε κάποιου είδους ασφαλιστικό διακανονισμό για την προστασία των ιδιωτικών κατοικιών.»

Η σύμπραξη μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου φορέα για την αντιμετώπιση ενός καταστροφικού σεισμού έχει υλοποιηθεί σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων και στην Τουρκία, αλλά όχι στην Ελλάδα.

Παραδείγματα εφαρμογών ΣΔΙΤ για αντιμετώπιση των επιπτώσεων των σεισμών

Επειδή φυσικές καταστροφές δεν συμβαίνουν κάθε μέρα, οι ασφαλιστές έχουν τη δυνατότητα και τους τρόπους να χτίσουν αποθεματικά. Σε πολλές χώρες, όπως η Ιαπωνία, αυτό είναι υποχρεωτικό δια νόμου. Σε ευρωπαϊκά ΣΔΙΤ μπορεί μια κρατική εταιρεία ζημιών να σχεδιάσει και να κοστολογήσει την κάλυψη, η οποία στη συνέχεια θα μπορούσε να διανεμηθεί από τον ιδιωτικό τομέα –κάτι παρόμοιο συμβαίνει για παράδειγμα στην Τουρκία και την Ισπανία.

Παναγιώτης Kαρύδης (Καθηγητής ΕΜΠ): Να γίνει υποχρεωτική η ασφάλιση κατά σεισμών

Την ανάγκη να γίνει υποχρεωτική η ασφάλιση περιουσίας έναντι των σεισμών λόγω της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας και τη δυσκολία ανταπόκρισης πλέον του Ελληνικού Κράτους στις μετασεισμικές ανάγκες, πρότεινε στο ραδιόφωνο του Σκάι ο καθηγητής ΕΜΠ με ειδίκευση στην αντισεισμική τεχνολογία, Παναγιώτης Καρύδης. Οι σεισμοί του 1999 έδειξαν ότι δύσκολα το ελληνικό κράτος μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα σε μεγάλες καταστροφές.

Στη συζήτηση συμμετείχε και η Γενική Διευθύντρια της ΕΑΕΕ, κα Μαργαρίτα Αντωνάκη, η οποία τόνισε ότι είμαστε ανασφάλιστοι έναντι φυσικών καταστροφών (μόλις το 15% είναι ασφαλισμένοι έναντι σεισμού) και ότι το ελληνικό κράτος χρειάζεται τη συνδρομή και των ασφαλιστικών εταιρειών προκειμένου να παρέχει άμεσα υπηρεσίες στους σεισμόπληκτους. Επίσης επεσήμανε ότι η μαζική ασφάλιση έναντι σεισμών θα μειώσει σημαντικά τα ασφάλιστρα.

Μιλώντας στο Underwriter.gr, η κα Αντωνάκη τόνισε ότι θα υπάρξουν εξελίξεις και επικοινωνίες της ΕΑΕΕ με τα αρμόδια υπουργεία για το θέμα της ασφάλισης κατά σεισμών μέσα στο καλοκαίρι και ότι μέχρι το Συνέδριο της Ύδρας θα έχουμε κάποιες ενημερώσεις σχετικά με ΣΔΙΤ κατά φυσικών καταστροφών.

Στα συρτάρια οι προτάσεις του 2013

Οι τελευταίες συζητήσεις με την Κυβέρνηση έγιναν το 2013, επεσήμανε στην παρέμβασή του και ο κ. Νότης Βαγιακάκος (HDI), και δεν οδήγησαν πουθενά, παρότι η προσφορά προς την Πολιτεία ήταν γενναιόδωρη από την πλευρά των ασφαλιστικών. Η πρόταση βρίσκεται ακόμη στα συρτάρια.

Γιατί δεν ασφαλίζονται οι πολίτες κατά σεισμού

Σύμφωνα με την έρευνα του Pavel Uribe (Swiss Re) υπάρχουν 6 σημαντικοί παράγοντες στους οποίους οφείλεται η απροθυμία ασφάλισης έναντι σεισμών:

1. Άγνοια του κινδύνου
2. Έλλειψη εμπιστοσύνης στην ασφαλιστική βιομηχανία – συχνά δεν πραγματοποιεί όσα υπόσχεται ή δεν ανταποδίδει τα όσα εισπράττει. Υπερβολική εμπιστοσύνη στην Κυβέρνηση: “Γιατί να πληρώσω για κάτι που η Κυβέρνηση το κάνει δωρεάν;”
3. Δυσκολία στην αντίληψη και κατανόηση του προϊόντος
4. Δυσπιστία έναντι στην επάρκεια της κάλυψης. Οι ασφαλιστές έχουν την τάση να κατασκευάζουν καλύψεις όπως συμφέρουν τους ίδιους όχι όπως τις θέλουν οι πελάτες. Ο κ. Uribe αναρωτήθηκε: “Δεν είναι καιρός να βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο;”
5. Πολυπλοκότητα στη διαδικασία μέχρι να ολοκληρωθεί η ασφάλιση
6. Υπερβολικό ή λάθος κόστος (μη ρεαλιστική τιμολόγηση προϊόντος)

Ο κόσμος πιστεύει ότι η ασφάλιση φυσικών καταστροφών είναι ακριβή γιατί δεν μπορεί να δει την αξία της. «Γιατί να θυσιάσω χρήματα κάθε μήνα από το μισθό μου για να πληρώσω για κάτι που στατιστικά συμβαίνει μια φορά στα 100 χρόνια και μάλιστα έχει ήδη συμβεί π.χ. 30 χρόνια πριν (και άρα είναι σχεδόν απίθανο να ξανασυμβεί σε αυτήν εδώ τη ζωή;)»