Η χώρα με την πιο περίεργη ασφάλιση στον κόσμο

H Νότια Αφρική έχει μια απο τις πιο καινοτόμες ασφαλιστικές αγορές στον κόσμο.

Διότι η ασφάλιση που έχει την μεγαλύτερη διείσδυση στη Νότια Αφρική, αυτή η οποία το 2011 έφερε σε παραγωγή τα 500 εκατομμύρια δολάρια, είναι η ασφάλιση κηδείας.

Ασφάλειες που στις ανεπτυγμένες χώρες φέρνουν εκατομμύρια στις ασφαλιστικές, στην Αφρική δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα. Οι Νοτιοαφρικανοί δεν ενδιαφέρονται, δεν μπορούν, για την ακρίβεια, να ενδιαφερθούν για ασφαλίσεις σπιτιού ή αυτοκινήτου, υγείας ή σύνταξης – δεν έχουν τα χρήματα.

Πληρώνουν όμως σεβαστά ποσά για την ασφάλιση κηδείας.

Για να εξασφαλίσουν ενα αξιοπρεπές αντίο, με όλες τις τιμές, στην οικογένειά τους.

Και σε άλλες χώρες (Αυστραλία και Ολλανδία π.χ.) έχει μια μικρή δραστηριότητα ως προϊόν η ασφάλιση κηδείας

Η κηδεία είναι κατά παράδοση, τεράστιο κοινωνικό γεγονός σε όλη την Αφρική. Σε κάποιες αφρικανικές χώρες κρατά ακόμη και τρεις μέρες ενώ παρευρισκόμενοι δεν είναι μόνο οι στενοί συγγενείς, αλλά όλοι οι φίλοι, παλιοί και νέοι, όλο το “σόι” καθώς και όλη η κοινότητα του θανόντος, συνήθως περισσότερα απο 100 άτομα.

Όταν κάποιος αποβιώνει η οικογένεια ενημερώνει αμέσως όλους τους συγγενείς και φίλους, οι οποίοι έρχονται απο οπουδήποτε κι αν βρίσκονται. Οι τελετές γίνονται μόνο κάθε Σάββατο όμως κάθε μέρα μέχρι να έρθει η μέρα της τελετής, γίνονται μαζικές προσευχές στη μνήμη του νεκρού, μέσα σε ειδικές τέντες που νοικιάζει και στήνει για αυτό το σκοπό η οικογένεια. Την ημέρα της κηδείας, η οικογένεια μεταφέρει με ταξί τους συγγενείς και τους στενούς φίλους στον νεκροταφείο και με λεωφορεία όλους τους υπόλοιπους. Για την διαδρομή μέχρι το σημείο ταφής στρώνονται κόκκινα χαλιά ενώ συχνά στήνονται τεράστια λουλούδινα στεφάνια σαν αψίδες, κάτω απο τα οποία περνάει η πομπή. Στον τάφο υπάρχουν φωτογραφίες του νεκρού σε μέγεθος αφίσας, ορχήστρα στις πιο ακριβές κηδείες ή μουσική υπόκρουση στις φτηνότερες, ενώ το φέρετρο, πολυτελές και ακριβό σε κάθε περίπτωση, είναι πνιγμένο σε πλαστικά ή αληθινά λουλούδια, ανάλογα με το βαλάντιο της οικογένειας.

Μετά την ταφή σε ειδικά νοικιασμένη αίθουσα προσφέρεται μακροσκελές γεύμα για το οποίο πάντοτε σφάζονται μια αγελάδα ή 4-6 πρόβατα. Κάποιοι κάνουν και την λεγόμενη «μετά τα δάκρυα» γιορτή, με μουσική, μπύρα και μπράντι.

Όλη αυτή η διαδικασία φτάνει σε κόστος έως και 15 φορές το μέσο μηνιαίο μισθό των κατοίκων. Αν δεν έχει προνοήσει για ασφάλιση, η οικογένεια καταφεύγει σε τοκογλύφους και παλεύει για χρόνια να ξοφλήσει. Μάλιστα παιδιά στα οποία έτυχε θάνατος στην οικογένεια όταν ήταν ακόμη μικρά, συχνά δεν περνούν ποτέ το κατώφλι του σχολείου γιατί πρέπει να δουλεύουν εντατικά για να ξεπληρώσουν την (ή τις) κηδείες.

Ακόμη και η φτωχότερη οικογένεια, δεν νοείται να μην κάνει μεγαλοπρεπή κηδεία στο νεκρό της. Αν κάτι τέτοιο συμβεί εξευτελίζεται κοινωνικά, γίνεται αντικείμενο κουτσομπολιού και χλεύης. Η κοινότητα θεωρεί ότι δείχνει περιφρόνηση και ασέβεια στον άνθρωπό της και στο τέλος εξωστρακίζεται απο την δημόσια ζωή – η φτώχια δεν είναι πρόβλημα, η οικογένεια έπρεπε να είχε προνοήσει, αλλιώς είναι ανεύθυνη και ανάξια.

Οι συνθήκες κάτω απο τις οποίες ζει η πλειοψηφία του πληθυσμού, οι επιδημίες, η ανύπαρκτη ιατρική περίθαλψη και οι άθλιες συνθήκες υγιεινής, η άγνοια και ο αναλφαβητισμός, έχουν ως αποτέλεσμα διπλάσια, απο τον παγκόσμιο μέρο όρο, ποσοστά θανάτου στην Αφρική.

Σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, που δημιουργούν περισσότερα εξαρτώμενα μέλη ανά εργαζόμενο, δημιουργήθηκε μια τεράστια ανάγκη και αγορά για την συγκεκριμένη ασφάλιση, όχι μόνο ακόμη, αλλά ειδικά και στις φτωχότερες πόλεις και περιοχές.

Και σε άλλες χώρες υπάρχει η παράδοση για μεγάλες, πολυέξοδες τελετές μόνο που στην Αφρική οι κηδείες είναι πιο συχνές κατά κεφαλή απο οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Στη Νότια Αφρική, την πιο προηγμένη οικονομία όλης της ηπείρου, το ποσοστό θανάτων είναι μεγαλύτερο από 17 ανά 1000 κατοίκους το χρόνο, δηλαδή διπλάσιο από το παγκόσμιο μέσο όρο. Και οι 6 απο τις 10 χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων είναι Αφρικανικές χώρες.

Τα ποσοστά θνησιμότητας είναι μεν υψηλά, ταυτόχρονα όμως μειώνονται – ελκυστικός συνδυασμός για τους ασφαλιστές διότι σημαίνει ότι περισσότεροι πελάτες θα πληρώνουν για περισσότερο χρονικό διάστημα.

Η ασφάλιση κηδείας διαφημίζεται παντού και πωλείται οπουδήποτε στην Νότια Αφρική, από πολυκαταστήματα ρούχων έως και ως μπόνους αγοράς απο εταιρείες επίπλων. Η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη που στην προσφορά εμπλέκονται ακόμη και εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (η Vodacom, θυγατρική της Vodafone) ενώ πάμπολλα είναι τα γραφεία κηδειών τα οποία πουλάνε τέτοια ασφάλιση, σε συνεργασία βεβαίως με εταιρείες ή τράπεζες. Ακόμη και μια ποδοσφαιρική ομάδα του Σοβέτο (περιοχή του Γιοχάνεσμπουργκ), συμφώνησε να προωθήσει τη συγκεκριμένη υπηρεσία στη βάση των 14 εκατομμυρίων περίπου, οπαδών της.

Στις επαρχίες, απο μια ηλικία και πάνω κάθε Αφρικανός έχει σίγουρα μια κηδεία να παραστεί κάθε Σαββατοκύριακο.

Το ασφάλιστρο φτάνει τα 55 ευρώ το μήνα ενώ η φτηνότερη τελετή τα 1.000 ευρώ – συνήθως τo φαγητό μόνο κοστίζει περί τα 1.000 ευρώ ενώ συνολικά μια μέση κηδεία φτάνει τα 3.000 ευρώ.

Στη Γκάνα, οι κηδείες κρατούν και τρεις μέρες στη σειρά και ο αποδημών κείτεται σε φέρετρα τα οποία είναι κατασκευασμένα ειδικά για αυτόν και αντανακλούν το επάγγελμά του – ένας ψαράς αναπαύεται δηλαδή σε φέρετρο που έχει σχήμα ψαριού και ένας έμπορος φρούτων σε ένα φέρετρο που έχει σχήμα μπανάνας.

Σύμφωνα με την αφρικανική παράδοση, ο νεκρός μετατρέπεται σε πνευματικό πρόγονο, ο οποίος έχει τη δύναμη να επηρεάσει τη ζωή και τη μοίρα των ζωντανών. Η ακριβή κηδεία δείχνει σεβασμό απέναντί του και απέναντι στις δυνάμεις του. Δεν ήταν όμως πάντοτε οι κηδείες τόσο ακριβές. Το φαινόμενο ξεκίνησε την δεκαετία του ’80, όταν το απαρτχάιντ μάστιζε την Νότια Αφρική και ο κόσμος, μέσω των μεγαλοπρεπών τελετών, ήθελε να τιμήσει τα θύματα της βίας και να τονίσει τον αγώνα για ελευθερία και ισότητα.

Όμως ίσως το ισχυρότερο κίνητρο να είναι πράγματι η αποκατάσταση της αξιοπρέπειας, αυτό το οποίο απαντούν πολλοί όταν ρωτούνται ποιός είναι ο λόγος, που κάνουν τέτοιες τελετές: «είμαστε φτωχοί στη ζωή, ας μην είμαστε φτωχοί και στο θάνατο.»