Αναλύοντας τις µεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις της ιστορίας διαπιστώνει κανείς ότι τα αίτια παραµένουν τα ίδια: Το κυνήγι του εύκολου κέρδους και οι αστόχαστες αποφάσεις των πρωταγωνιστών του συστήµατος.
Η “Μαύρη Πέµπτη” για την παγκόσµια οικονοµία
Το κραχ στη Wall Street το 1929, η “Μαύρη Πέµπτη” όπως έµεινε στην ιστορία, ήταν το γεγονός που οδήγησε την αµερικανική και παγκόσµια οικονοµία σε µία πρωτοφανή κρίση, που κατέληξε στην ύφεση της δεκαετίας του 1930. Μετά το κερδοσκοπικό ράλι στα τέλη της δεκαετίας του 1920, που οφειλόταν εν µέρει στην ανάδειξη νέων τεχνολογιών όπως το ραδιόφωνο και η αυτοκινητοβιοµηχανία, η Wall street έκλεισε την Πέµπτη 24 Οκτωβρίου του 1929 µε απώλειες 13%. Παρά τις προσπάθειες των αρχών να σταθεροποιήσουν την αγορά, το 1932 η Wall Street είχε χάσει πλέον το 90% της αξίας της. Ο δείκτης Dow Jones χρειάστηκε 25 χρόνια για να επιστρέψει στα επίπεδα του 1929. Οι επιπτώσεις για την πραγµατική οικονοµία ήταν τεράστιες, καθώς οι Αµερικανοί είχαν επενδύσει τεράστια ποσά στο χρηµατιστήριο, µε αποτέλεσµα να χάσουν τα λεφτά τους εκατοµµύρια οικογένειες της µεσαίας τάξης. Μέσα σε τρία χρόνια, το ΑΕΠ των ΗΠΑ είχε µειωθεί κατά το ήµισυ, ένας στους τρεις Αµερικανούς ήταν άνεργος, ενώ οι τράπεζες κατέβασαν ρολά το Μάρτιο του 1933.
Τα προβλήµατα επιδεινώθηκαν από τις κακές αποφάσεις των αρχών (η Fed αύξησε αντί να µειώσει τα επιτόκια για να προστατέψει το δολάριο, ενώ η κυβέρνηση αύξησε τους δασµούς και διατηρούσε δηµοσιονοµικά πλεονάσµατα αντί να “ζεστάνει” την οικονοµία µε δηµόσιο χρήµα). Η αµερικανική οικονοµία χρειάστηκε µια δεκαετία για να συνέλθει, µε το Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο να λειτουργεί λυτρωτικά, καθώς οι τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες εκµηδένισαν την ανεργία και εκτόξευσαν την ανάπτυξη.
Η “Μαύρη ∆ευτέρα” του 1987
Το αµερικανικό χρηµατιστήριο υπέστη τη µεγαλύτερη ηµερήσια πτώση της ιστορίας του εν καιρώ ειρήνης στις 19 Οκτωβρίου του 1987, ηµέρα ∆ευτέρα. Ο δείκτης Dow Jones έχασε το 22% της αξίας του µέσα σε λίγες ώρες, δίνοντας το έναυσµα για ένα µαζικό ξεπούληµα µετοχών στην Ευρώπη και την Ιαπωνία. Τα αίτια της κρίσης πολλά. Οι φήµες για συνεχή κρούσµατα εσωτερικής πληροφόρησης, οι ριψοκίνδυνες εξαγορές, η επιβράδυνση της οικονοµίας των ΗΠΑ και η καταβαράθρωση του δολαρίου ήταν τα κυριότερα. Οι φόβοι πολλαπλασιάστηκαν µετά την απόφαση της Γερµανίας να αυξήσει τα επιτόκια, η οποία συνοδεύτηκε από την περαιτέρω ενίσχυση του µάρκου έναντι του δολαρίου. Ο κίνδυνος χρεοκοπίας µεγάλων αµερικανικών τραπεζών ήταν πλέον ορατός, µε αποτέλεσµα η Fed και άλλες µεγάλες κεντρικές τράπεζες να ρίξουν δραστικά τα επιτόκια. Παρότι το κραχ είχε µικρή διάρκεια, η κρίση εκείνη απέδειξε ότι οι παγκόσµιες αγορές αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία και ότι οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών έχουν επιπτώσεις για τις οικονοµίες όλων των χωρών. Παράλληλα, έδωσε το έναυσµα για τη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων στον τρόπο λειτουργίας των αγορών, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Βρετανία.
Το fund που γκρέµισε την οικονοµία των ΗΠΑ
Το επενδυτικό fund Long-Term Capital Market (LTCM) βρέθηκε σε δεινή θέση µετά την κρίση που ξέσπασε στην Ασία, τη Ρωσία και τη Βραζιλία τη διετία 1997-1998. Έχοντας ποντάρει δισεκατοµµύρια δολάρια σε ένα ριψοκίνδυνο στοίχηµα για την πορεία των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων, το LTCM “κάηκε” όταν η Ρωσία ανέστειλε µονοµερώς, τον Αύγουστο του 1998, την εξόφληση των κρατικών οµολόγων, σπέρνοντας τον πανικό στις αγορές και βυθίζοντας το αµερικανικό χρηµατιστήριο. Η Fed ανέλαβε και τότε δράση. Έπεισε τις µεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ να ρίξουν σωσίβιο σωτηρίας στην LTCM και παράλληλα µείωσε εκτάκτως τα επιτόκια. Πολύ γρήγορα οι αγορές στάθηκαν ξανά στα πόδια τους.
Η “φούσκα” των µετοχών υψηλής τεχνολογίας (2000):
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι πάντες ήταν “ερωτευµένοι” µε τις εταιρείες του Ίντερνετ, µολονότι οι περισσότερες εξ αυτών δεν ήταν καν κερδοφόρες. Το “πάρτι” έφτασε στην κορύφωσή του τον Ιανουάριο του 2000, όταν η AOL εξαγόρασε µε το αστρονοµικό ποσό των 200 δισ. δολ. τον όµιλο Time Warner. ∆ύο µήνες αργότερα, το όνειρο µετατράπηκε σε εφιάλτης: Η φούσκα έσκασε, µε το δείκτη µετοχών υψηλής τεχνολογίας Nasdaq να χάνει µέχρι τον Οκτώβριο του 2002 το 78% της αξίας του. Οι συνέπειες ήταν ευρύτερες: Η αµερικανική οικονοµία προσγειώθηκε απότοµα, οι επενδύσεις “πάγωσαν”, ενώ τα χτυπήµατα της 11ης Σεπτεµβρίου έδωσαν τη χαριστική βολή. Χάρη στην έγκαιρη παρέµβαση της Fed όµως, η οποία µε διαδοχικές µειώσεις κατά τη διάρκεια του 2001 µείωσε τα επιτόκια από το 6,25% στο 1%, η µεγαλύτερη οικονοµία του πλανήτη µπόρεσε να σταθεί ξανά στα πόδια της.
Η κρίση του 2007-2009
Η μεγαλύτερη διεθνής ύφεση μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η χρηματοοικονομική κρίση, που ξεκίνησε στην αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης (subprime mortgages) των ΗΠΑ το καλοκαίρι του 2007, μετατράπηκε ραγδαία σε κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία με ταχύ ρυθμό. Μια σειρά από γεγονότα, που μέχρι τότε φάνταζε απίθανο να συμβούν, οδήγησαν τους παγκόσμιους ρυθμούς ανάπτυξης σε απότομη πτώση και εκτόξευσαν την ανεργία και την ανασφάλεια στο σύνολο σχεδόν των χωρών. Καθώς η κρίση εκτυλίσσονταν, η ένταση και η έκτασή της αύξαναν συνεχώς, αναγκάζοντας κυβερνήσεις, κεντρικές τράπεζες, αναλυτές, επενδυτές, επιχειρηματίες και καταναλωτές να αναθεωρούν συνεχώς τις αντιλήψεις τους και τις προσδοκίες τους. Στην προσπάθεια άμεσης αντιμετώπισης της κρίσης ελήφθησαν μια σειρά από μέτρα και πολιτικές οι οποίες ήταν αδιανόητο πριν την κρίση ότι θα μπορούσε να γίνει ποτέ απαραίτητο να εφαρμοστούν, όπως η κρατικοποίηση τραπεζών. Οι προηγούμενες αντιλήψεις περί χαμηλής μεταβλητότητας των οικονομικών μεγεθών, συνεχούς ευημερίας και αυτορύθμισης των αγορών κατέρρευσαν μπροστά στη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης. Μόνο μία φορά στο παρελθόν η παγκόσμια οικονομία βρέθηκε μπροστά σε τέτοιο κίνδυνο, πριν από 80 χρόνια: την περίοδο που ονομάστηκε η Μεγάλη Ύφεση στη δεκαετία του 1930.
http://www.hardouvelis.gr/FILES/PROFESSIONAL%20WORK/Economy%20and%20Markets%20IV_8_DEC2009.pdf
http://www.kathimerini.gr/766502/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/oi-megales-kriseis-diamorfwsan-to-sygxrono-oikonomiko-montelo
http://www.oneman.gr/keimena/diabasma/article1494033.ece
http://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/sdo/log/2010/MantalisChatziapostolisGeorgios/attached-document-1286272490-671628-21761/Mantalis2010.pdf
No comment yet, add your voice below!