Οι αρμονικές διαπροσωπικές σχέσεις και η καλή επικοινωνία είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε επαγγελματική ή προσωπική επιτυχία – ακόμη και ο μοναχικός καλλιτέχνης που δημιουργεί απομονωμένος στην κορυφή του βουνού, χρειάζεται να μπορεί να συναλλάσσεται αρμονικά με τον περίγυρο – αν θέλει βεβαίως η τέχνη του να φτάνει στον υπόλοιπο κόσμο.
Τις καλές σχέσεις με τους άλλους – όλοι έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον – βοηθάει αν ξέρει κανείς έστω και λίγο, ποιοι κανόνες διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Σύμφωνα με τη ψυχολογία, την ανθρώπινη συμπεριφορά διέπει κάθε φορά ένα από τρία “φίλτρα”:του Γονέα, του Ενήλικα και του Παιδιού.
Με το φίλτρο του Γονέα φερόμαστε όταν σκεφτόμαστε, ενεργούμε ή αισθανόμαστε όπως βλέπαμε να κάνουν οι γονείς μας ή όπως μας έμαθαν οι δάσκαλοί μας. Το φίλτρο αυτό περιέχει όλες τις γνώσεις, αρχές και αξίες που έχουμε αποδεχθεί ως μέλη της κοινωνίας και τις έχουμε διδαχθεί από άτομα κύρους (γονείς, δάσκαλοι), κυρίως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής μας. Το φίλτρο του Γονέα δεν έχει σχέση με την ηλικία, υφίσταται ακόμη και πριν ενηλικιωθεί το άτομο!
Όταν ωστόσο η αντίδραση ή η συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα λογικής επεξεργασίας, συλλογής στοιχείων και πληροφοριών και αντικειμενικής κριτικής και ανάλυσης, τότε έχει λειτουργήσει το φίλτρο του Ενήλικα. Είναι ό,τι διαμορφώνεται μέσα μας όταν προσπαθούμε να εξερευνήσουμε τον κόσμο, να φτιάξουμε τη δική μας φωνή και να δημιουργήσουμε την ταυτότητά μας, μακριά από τη βοήθεια ή τις παραινέσεις των άλλων.
Το φίλτρο του Παιδιού από την άλλη, μας κάνει να αισθανόμαστε και να φερόμαστε όπως όταν ήμασταν παιδιά: παρορμητικά και απολύτως συναισθηματικά, με γνώμονα την επιθυμία, την ανάγκη, την περιέργεια. Όταν αισθανόμαστε παιδιά, αντιδρούμε ως παιδιά: θυμώνουμε αν δεν γίνεται το δικό μας και νοιώθουμε υπερβολικά ευτυχείς όταν γίνεται αυτό που θέλουμε.
Παράδειγμα των φίλτρων της συμπεριφοράς:
α) Συναλλαγή «Ενηλίκου – Ενηλίκου»: (Άνδρας): – «Θα ήθελες να βγούμε απόψε;» (Γυναίκα) – «Αν και είμαι πολύ κουρασμένη, ναι, θα το ήθελα.».
β) Συναλλαγή «Ενηλίκου – Γονέα»: (Άνδρας): – «Θα ήθελες να βγούμε απόψε;» (Γυναίκα) – «Το μυαλό σου είναι συνεχώς στις εξόδους ενώ έχουμε τόσες υποχρεώσεις!».
γ) Συναλλαγή «Παιδιού – Γονέα»: (Άνδρας): – «Θέλω να βγούμε απόψε!» (Γυναίκα): – «Δεν είσαι μόνος σου! Ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω από τα δικά σου θέλω!».
δ) Συναλλαγή «Παιδιού – Παιδιού»: (Άνδρας): – «Θέλω να βγούμε απόψε!» (Γυναίκα): – «Κι εγώ! Δως μου δυο λεπτά και φύγαμε!».
ε) Συναλλαγή «Γονέα – Γονέα»: (Άνδρας):- «Παρόλο που θέλω να βγούμε απόψε πρέπει να μείνω μέσα να δουλέψω.» (Γυναίκα): – «Πρέπει ούτως ή άλλως να προγραμματίσουμε καλύτερα τον χρόνο μας.».
Όλοι μπορούμε να παρατηρήσουμ τα φίλτρα μας, για να το πούμε πιο επιστημονικά, την κατάσταση του Εγώ που χρησιμοποιούμε και που χρησιμοποιεί ο άλλος απέναντί μας. Σε δεύτερο επίπεδο μπορούμε να προσπαθήσουμε να επικοινωνούμε με την κατάσταση του Ενηλίκου.
Εδώ θα πρέπει να ειπωθεί και κάτι άλλο, σχετικά με το φίλτρο του Παιδιού: Το παιδί, συγκρίνοντας συνεχώς τον εαυτό του με αυτό που ζητείται από τους γονείς του, γεμίζει από αρνητικά συναισθήματα που του δηλώνουν πόσο υπολείπεται των άλλων ή των απαιτήσεων τους. Το ίδιο αισθάνεται ότι “δεν είναι ΟΚ” ενώ οι υπόλοιποι “είναι ΟΚ”. Η πλειονότητα των ανθρώπων λοιπόν, ακόμη και όταν μεγαλώσουν, κρύβουν ένα “δεν είμαι ΟΚ” παιδί μέσα τους:
Η Συναλλακτική Ανάλυση, ο επιστημονικός όρος που περικλείει όλα τα παραπάνω, έχει καταλήξει σε 4 μεγάλες κατηγορίες στις οποίες εμπίπτουν, όλες οι συμπεριφορές του ανθρώπου. Αυτές είναι:
ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΟΚ-ΕΙΣΑΙ ΟΚ. Το άτομο που έχει αυτή τη στάση ζωής έχει συλλέξει αρνητικά μηνύματα για τον εαυτό του και αναζητά την αναγνώριση και το «χάιδεμα» των άλλων.
ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΟΚ -ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΟΚ. Το άτομο πιστεύει ότι δεν αξίζει ούτε αυτό, ούτε οι άλλοι. Διακατέχεται από απαισιοδοξία και επιθετικότητα, κατηγορεί τους άλλους ή προκαλεί με τη συμπεριφορά του την αρνητική κριτική των άλλων.
ΕΙΜΑΙ ΟΚ -ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΟΚ. Το άτομο έχει αναπτύξει ένα δικό του μηχανισμό αυτοπροστασίας και αναζητά την αιτία των δικών του προβλημάτων στους άλλους.
ΕΙΜΑΙ ΟΚ -ΕΙΣΑΙ ΟΚ. Είναι η υγιής θέση ζωής. Το άτομο αποδέχεται τον εαυτό του και τους άλλους και προσπαθεί να λύσει τα προβλήματά του με ρεαλιστικό και ώριμο τρόπο.
Με την πάροδο του χρόνου, τα φίλτρα Παιδιού και Γονέα, είναι καλό να μην ανεβαίνουν στην επιφάνεια συχνά, και να επικρατεί, όσο περισσότερο γίνεται, το φίλτρο του Ενήλικα.
Οι άνθρωποι βεβαίως, δεν είμαστε τέλειοι και σε μεγάλο βαθμό, είμαστε όμηροι του παρελθόντος μας.
Όπως όλοι ξέρουμε, ο άνθρωπος συμπεριφέρεται με βάση τα ερεθίσματα και τα μηνύματα που δέχθηκε τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Οι πιο ισχυρές εγγραφές γίνονται συνήθως στα πρώτα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας ή κατά τη διάρκεια ενός πολύ σημαντικού – ακόμη και τραυματικού- γεγονότος. Οι εγγραφές αυτές αποθηκεύονται στον εγκέφαλο και αναπαράγονται με διάφορα ερεθίσματα και αφορμές.
Όμως η γνώση για τις βάσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίζουμε κάθε φορά τα δικά μας “φίλτρα” ή αυτά του άλλου, και να ελισσόμαστε ανάλογα, ώστε η επικοινωνία να μην καταλήγει σε αδιέξοδο. Μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας και να φτάσουμε όσο πιο συχνά γίνεται να φερόμαστε ως Ενήλικες και λιγότεροι ως Γονέας ή Παιδιά!
No comment yet, add your voice below!