Ψεύτικα βίντεο υψηλής τεχνολογίας – Πόσο κινδυνεύει η ασφαλιστική βιομηχανία;

Μέχρι πρόσφατα, ήταν ευρύτατα διαδεδομένο το «πείραγμα» φωτογραφιών με σχετικά προγράμματα επεξεργασίας εικόνας, όπως το Photoshop, που μπορούσε να εξαφανίσει ρυτίδες, να προσθέσει καμπύλες, μαλλιά κ.λπ., προκειμένου κάποιος ή κάποια να βελτιώσει την εικόνα του στο διαδίκτυο.

Η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης ήλθε να κάνει τα πράγματα πολύ πιο σοβαρά και δυστυχώς πιο επικίνδυνα, εισάγοντας στην καθημερινότητά μας τα deepfakes. Πρόκειται για παραποιημένα αλλά υψηλότατης τεχνολογίας και άρα απίστευτα “αληθινά” video, όπου π.χ. το πρόσωπο ενός ανθρώπου μπορεί να “μπει” πάνω στο σώμα ενός άλλου και η φωνή, οι εκφράσεις και οι κινήσεις του να είναι πιστή αντιγραφή των αληθινών. Έτσι αυτός που βλέπει το βίντεο δεν καταλαβαίνει ότι το σώμα που βλέπει δεν….ανήκει στο κεφάλι που βλέπει!!!. Επίσης μπορεί να νομίζουμε ότι βλέπουμε μπροστά μας πχ τον Πρόεδρο Πούτιν να κηρύσσει παγκόσμιο πόλεμο (κούφια η ώρα φυσικά), να μοιάζουν όλα πραγματικά και αληθινά και να είναι όλο…ψεύτικο!! Περιστατικά με τραγουδιστές που τραγουδούν ή χορεύουν δανειζόμενοι φωνές και σώματα άλλων κυκλοφορούν όλο και περισσότερο!! Ο όρος προέκυψε το 2017, όταν ένας χρήστης του Διαδικτύου με το όνομα “deepfake” άρχισε να δημοσιεύει πλαστά video με πορνογραφικό υλικό, όπου πρωταγωνιστούσαν διάσημες γυναίκες.

Μέχρι στιγμής θύματα του deepfake είναι συνήθως αναγνωρίσιμα πρόσωπα -ηθοποιοί, πολιτικοί κ.λπ.- καθώς κάνουν τη δουλειά των απατεώνων πιο εύκολη, επειδή υπάρχει διαθέσιμο στο διαδίκτυο πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό προς επεξεργασία, οπότε διασφαλίζεται και η καλύτερη ποιότητα του παραγόμενου deepfake video. Η πιο γνωστή περίπτωση deepfake είναι η φωτογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με ένα επώνυμο λευκό μπουφάν, η οποία δημιουργήθηκε μέσω τεχνητής νοημοσύνης και έγινε viral, συγκεντρώνοντας πάνω από είκοσι εκατομμύρια προβολές. Επίσης κυκλοφορούν π.χ. video στο Twiter και το TikTok με υποτιθέμενο πρωταγωνιστή εκτός από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Μπαράκ Ομπάμα ή ακόμη και τον νεκραναστημένο Ρίτσαρντ Νίξον!

Τα video αυτά χρησιμοποιούνται είτε -στην καλύτερη περίπτωση- με χιουμοριστική διάθεση είτε κακόβουλα, με σκοπό το παράνομο κέρδος, τη δυσφήμηση, τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, τη δημιουργία πλαστού πορνογραφικού υλικού (εδώ έχουμε τη μεγαλύτερη πλειοψηφία) ή… αφήστε τη φαντασία σας να συμπληρώσει τα υπόλοιπα!

Μία σοβαρή περίπτωση κακόβουλης χρήσης του deepfake στη χώρα μας δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην «Καθημερινή» και αφορούσε τον διευθυντή της ΜΕΘ του νοσοκομείου Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη, κ. Νίκο Καπραβέλο, ο οποίος είδε έκπληκτος τον εαυτό του να «πρωταγωνιστεί» σε video που έκανε το γύρο του διαδικτύου, διαφημίζοντας σκευάσματα με τα οποία μπορεί κάποιος να καθαρίσει τα αιμοφόρα αγγεία του, προλαμβάνοντας ένα εγκεφαλικό επεισόδιο! Όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Καπραβέλος, ούτε ο ίδιος του ο αδελφός δεν μπόρεσε να καταλάβει πως επρόκειτο για απάτη. Ένα δεύτερο περιστατικό ήταν αυτό της δημοσιογράφου Βίκυς Χαντζή, η οποία βρέθηκε να «πρωταγωνιστεί» σε βίντεο προώθησης διαδικτυακού καζίνο.

Όπως αντιλαμβάνεστε, το πρόβλημα έχει ηθικές, κοινωνικές, οικονομικές, ακόμη και πολιτικές προεκτάσεις. Στα χέρια των «λάθος» ανθρώπων τα deepfakes μπορούν να κακοποιήσουν ανθρώπους, να υποκαταστήσουν ανθρώπους, να χειραγωγήσουν τις μάζες. Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα deepfakes; Μα με τα ίδια τους τα όπλα, κοινώς μέσω εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, που αναπτύσσονται από τις ανά τον κόσμο εγκληματολογικές υπηρεσίες, οι οποίες ενώνουν τις δυνάμεις τους με την ακαδημαϊκή κοινότητα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να δράσουν συντονισμένα και αποτελεσματικά.

Deepfakes και ασφάλιση

Για να έλθουμε και στα καθ’ ημάς, εύλογα γεννιέται το ερώτημα: πόσο κινδυνεύει η ασφαλιστική βιομηχανία από τα deepfakes; Κατ’ αρχάς υπάρχουν επιπτώσεις στις κυβερνοασφάλειες ή cyber insurance επί το ελληνικότερον, δεδομένου ότι οι απάτες με όπλο τα deepfakes συντελούνται σχεδόν αποκλειστικά στο διαδίκτυο. Θέλετε μερικά παραδείγματα; Σοβαρή δυσφήμηση επιχείρησης, παραπλάνηση χρηστών του διαδικτύου για τη μεταφορά χρημάτων σε ανύπαρκτες εταιρείες ή για τη μετάβαση σε ιστοτόπους όπου παραμονεύει κακόβουλο λογισμικό, πλαστές βιντεοκλήσεις, μέσω των οποίων δίνονται «επικίνδυνες» εντολές από υψηλά ιστάμενα στελέχη της επιχείρησης στους υπαλλήλους της, παραβίαση βιομετρικών ελέγχων κ.λπ.

Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς και γι’ αυτό οι ασφαλιστές αναζητούν εργαλεία που θα παρέχουν επαρκή προστασία στους πελάτες τους, με ακόμη πιο σύνθετους ελέγχους ταυτότητας, τρόπους επιβεβαίωσης ότι επικοινωνούν με ανθρώπινο ον (π.χ. με ανίχνευση της ροής του αίματος) κ.ά. και παράλληλα παροτρύνουν τις επιχειρήσεις να εκπαιδεύουν το προσωπικό τους, ώστε να μην πέφτει εύκολα θύμα σε τέτοιου είδους απάτες, αλλά και να «προστατεύουν» κατά το δυνατόν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των CEOs τους (φωνή, εκφράσεις, γκριμάτσες, ενδιαφέροντα), για να αποτρέπονται οι προσπάθειες μίμησής τους σε deepfake video.

Πέραν αυτών οι επιχειρήσεις που ασφαλίζονται έναντι κυβερνοεπιθέσεων θα πρέπει να επανεξετάζουν τακτικά το συμβόλαιό τους και να ζητούν αναπροσαρμογή των όρων, καθώς είναι πολύ πιθανό να μην καλύπτουν τους κινδύνους που προκαλούνται από deepfakes. Έτσι, εάν π.χ. μία επιχείρηση υποστεί σοβαρή δυσφήμηση και οικονομική ζημιά λόγω κάποιου deepfake που αναρτήθηκε στα social media ή το YouTube, το πιθανότερο είναι πως δε θα καλύπτεται από το υπάρχον ασφαλιστικό της συμβόλαιο, γιατί η ζημιά δεν προκλήθηκε από κάποια διαρροή στο εταιρικό δίκτυο ή από κυβερνοεπίθεση.

Αν βέβαια σκεφτούμε πως και οι ασφαλιστικές εταιρείες επιχειρήσεις είναι, τότε εύκολα μπορούμε να φέρουμε στο μυαλό μας κάποιες άκρως επικίνδυνες εφαρμογές των deepfakes στον κλάδο μας, δεδομένης της ψηφιοποίησης πολλών διαδικασιών και της συχνής αντικατάστασης της διά ζώσης επικοινωνίας με βιντεοκλήσεις. Φανταστείτε π.χ. κάποιος να δημιουργήσει μία «ψεύτικη» εικόνα ενός πολύ πετυχημένου ασφαλιστικού διαμεσολαβητή και να επικοινωνεί με τους πελάτες του, «πουλώντας» τους unit linked, συνταξιοδοτικά κ.λπ. ή κάποιος πελάτης να «στήσει» μία ζημιά, στέλνοντας φωτογραφίες και video από την «καταστροφή», από τα «τραύματά» του, καταθέσεις μαρτύρων που θα περιγράφουν το συμβάν. Απίθανο; Όχι πια!