Οι αρχαίες ρίζες των “Διακοπών”!

Κάποτε προνόμιο των ελίτ, πλέον τα καλοκαιρινά ταξίδια αποτελούν απόλαυση για εκατομμύρια ανθρώπους.

Η σπουδαιότητα των διακοπών για την υγεία και την ευτυχία τυγχάνει αποδοχής εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι Έλληνες πιθανότατα δεν εφηύραν τις διακοπές, αλλά τελειοποίησαν την ιδέα του τουριστικού προορισμού παρέχοντας  ποιοτικές ανέσεις σε φεστιβάλ, τόπους θρησκευτικής λατρείας και ιαματικές πηγές. Ένας “πολιτισμένος άνθρωπος” πήγαινε να επισκεφθεί και άλλους τόπους. Σύμφωνα με τον «Κρίτωνα» έναν από τους διαλόγους του Πλάτωνα, η λογική του Σωκράτη να παραμένει στο σπίτι του τον καθιστούσε εξαίρεση: «Ποτέ δεν έκανες κανένα ταξίδι, όπως κάνουν άλλοι άνθρωποι, και δεν είχες καμιά επιθυμία να γνωρίσεις κάποια άλλη πόλη».

Οι Ρωμαίοι ακολούθησαν διαφορετική προσέγγιση. Αντί να κάνουν το γύρο ξένων πόλεων, οι πλούσιοι προτιμούσαν να κάνουν μαζί διακοπές σε θέρετρα όπως η Πομπηία, όπου έχτιζαν επιδεικτικές βίλες με μεγάλους χώρους διασκέδασης. Ο αυτοκράτορας Νέρωνας χαλάρωνε στο παραθαλάσσιο παλάτι του στο Άντιο, το σύγχρονο Άντζιο, όταν ξέσπασε η μεγάλη φωτιά της Ρώμης το έτος 64.

Το πλησιέστερο σε διακοπές που μπορούσαν να απολαύσουν οι Ευρωπαίοι του Μεσαίωνα ήταν το προσκύνημα σε λατρευτικούς τόπους. Το Σαντιάγο ντε Κομποστέλα στη βόρεια Ισπανία, όπου πιστεύονταν ότι είναι θαμμένος ο Άγιος Ιωάννης, ήταν αγαπημένος προορισμός κι ερχόταν δεύτερος σε δημοφιλία μετά τη Ρώμη. Όπως εξιστορείται στο κλασικό μυθιστόρημα «Ιστορίες του Καντέρμπουρι» του Geoffrey Chaucer, ένα προσκύνημα παρείχε κάθε λογής ευκαιρίες για ανάμειξη και συντροφιά, όπως ένα σύγχρονο κρουαζιερόπλοιο.

Οι διακοπές έγιναν μόδα στα τέλη του 17^ου αιώνα καθώς οι Ευρωπαίοι αριστοκράτες ανακάλυψαν εκ νέου την κλασική ιδέα του τουρισμού για διασκέδαση. Το να διευρύνει κανείς τους ορίζοντές του μέσω του Grand Tour – ένα ταξίδι στα αξιοθέατα στα σημαντικότερα κλασικά και αναγεννησιακά αξιοθέατα της Γαλλίας και της Ιταλίας – έγινε υποχρεωτικό για κάθε τζέντλεμαν. Η λουτρόπολη, επίσης, γνώρισε μια θεαματική αναβίωση. Οι άρρωστοι και οι άτεκνοι μαζεύονταν για «θεραπεία», κάνοντας μπάνιο ή πίνοντας από μια ιαματική πηγή. Το Μπαθ στην Αγγλία έγινε τόσο γνωστό για τα πάρτι του όσο και για τα νερά του. Η Τζέιν Όστιν, συχνή επισκέπτης της πόλης, διαδραματίζει εκεί δύο από τα μυθιστορήματά της. Οι ΗΠΑ δεν έμειναν πίσω, με το Saratoga Springs, N.Y., γνωστό ως «Βασίλισσα των Spas», να γίνεται δημοφιλές θέρετρο το 1815.

Όσο για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που μπορούσε να πάει ο μέσος Αμερικανός; Τα θέρετρα, με τους πεζόδρομους, τα μεγαλειώδη ξενοδοχεία και τις στοές διασκέδασης, ήταν ακριβά. Και σε κάθε περίπτωση, η ιδέα των διακοπών για καθαρή απόλαυση δεν άρεσε στους περισσότερους θρησκευτικούς ηγέτες. Η απάντηση βρισκόταν στην υπέροχη ύπαιθρο, η οποία θεωρήθηκε ότι είναι καλή για την υγεία και το μυαλό.

Φτηνά σιδηροδρομικά ταξίδια και δημοφιλείς οδηγοί, όπως το «Περιπέτειες στην Άγρια Φύση» του William H.H. Murray, βοήθησαν να δελεαστούν οι μεσαίες τάξεις να βγουν έξω από την πόλη. Το αμερικανικό κίνημα Chautauqua, αρχικά μια πρωτοβουλία με έδρα τη Νέα Υόρκη με στόχο τη βελτίωση της εκπαίδευσης ενηλίκων, χρησίμευσε περαιτέρω στον εκδημοκρατισμό των καλοκαιρινών διακοπών παρέχοντας φθηνά καταλύματα και υγιή ψυχαγωγία για οικογένειες.

Οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν έτοιμες να γίνουν εθνική παράδοση. Το 1910, ο Πρόεδρος Γουίλιαμ Χάουαρντ Ταφτ πρότεινε ακόμη και στο Κογκρέσο όλοι οι εργαζόμενοι να δικαιούνται δύο έως τρεις μήνες αμειβόμενες διακοπές. Αλλά το σχέδιο σταμάτησε και αφέθηκε στη Γαλλία να περάσει τον πρώτο νόμο για τις εγγυημένες διακοπές, το 1919. Από τότε, οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες έχουν αναγνωρίσει το χρόνο των διακοπών ως νόμιμο δικαίωμα.

Παρόλα αυτά για χρόνια, σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Ταξιδίων, περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς εργαζόμενους δεν χρησιμοποιούσαν όλες τις μέρες της άδειάς τους. Σε έρευνα που έγινε όμως τον περασμένο Μάιο, το 71% των ερωτηθέντων είπε ότι φέτος θα πήγαινε καλοκαιρινές διακοπές, ποσοστό αυξημένο από το περσινό 58% – εννοώντας πραγματική απόδραση κι όχι απλώς μια ή δυο μέρες για να κάνουν δουλειές ή να πάνε την οικογένεια σε ένα λούνα παρκ- ίσως τα παρατεταμένα lockdown λόγω Covid, να συνέβαλαν σε αυτό!