Πώς μετριέται η ευτυχία;

Γράφει: Κατερίνα Πετρίδη

Κάποιοι λένε πως η ευτυχία είναι στιγμές. Για τους συντάκτες της World Happiness Report, η ευτυχία είναι συνισταμένη μίας σειράς μετρήσιμων παραγόντων, η οποία προκύπτει μέσα από πολύπλοκους συνδυαστικούς υπολογισμούς. Το πώς αξιολογούμε την ποιότητα της ζωής μας, τα συναισθήματα που κυριαρχούν στην καθημερινότητά μας, αλλά και το πόσο υποστηρικτικοί είναι οι κοντινοί μας άνθρωποι είναι μερικοί από αυτούς τους παράγοντες.

Εμείς οι Έλληνες, παρά την ελαφρότητα και την ανεμελιά που συνηθίζουν να μας προσάπτουν για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα, δεν καταφέραμε να συγκεντρώσουμε ιδιαίτερα υψηλές βαθμολογίες και έτσι βρεθήκαμε στη μέση περίπου της παγκόσμιας κατάταξης και στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πόρισμα της μελέτης αφορά 143 χώρες ανά τον κόσμο και βασίστηκε σε τριετή επαναληπτική έρευνα που πραγματοποίησε η Gallup World Poll, απευθύνοντας συγκεκριμένες ερωτήσεις σε 1.000 κατοίκους της κάθε χώρας:

– πώς οι ερωτώμενοι αξιολογούν την ποιότητα της ζωής τους σήμερα σε μία κλίμακα από το 0 έως το 10

– θετικά συναισθήματα που βίωσαν οι ερωτώμενοι την προηγούμενη ημέρα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται το γέλιο, η απόλαυση και το ενδιαφέρον που τους προκάλεσε κάποια δραστηριότητα

– αρνητικά συναισθήματα που βίωσαν οι ερωτώμενοι την προηγούμενη ημέρα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται η ανησυχία, η θλίψη και ο θυμός.

Στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της έρευνας συνυπολογίστηκαν και οι εξής παράμετροι:

– το κατά κεφαλήν εισόδημα στην εξεταζόμενη χώρα

– το προσδόκιμο υγιούς ζωής με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

– ο βαθμός κοινωνικής υποστήριξης από φίλους ή συγγενείς σε περίπτωση ανάγκης (βάσει απάντησης στην GWP)

– ο βαθμός ελευθερίας στην επιλογή τρόπου ζωής (βάσει απάντησης στην GWP)

– η γενναιοδωρία/φιλανθρωπία (βάσει απάντησης στην GWP)

– η ύπαρξη διαφθοράς σε κυβερνητικό και επιχειρηματικό επίπεδο (βάσει απάντησης στην GWP)

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς αυτές οι παράμετροι αλληλεπιδρούν. Για παράδειγμα, το κατά κεφαλήν εισόδημα και η καλή υγεία επηρεάζουν σημαντικά την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των ερωτώμενων, αλλά δεν επιδρούν στα συναισθήματά τους. Η κοινωνική υποστήριξη, η αίσθηση της ελευθερίας, η γενναιοδωρία και η απουσία της διαφθοράς περιορίζουν σημαντικά την εμφάνιση αρνητικών συναισθημάτων. Οι γυναίκες είναι αυτές που δηλώνουν συχνότερα την ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων, τάση που εντείνεται στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Η ύπαρξη θετικών συναισθημάτων έχει μεγαλύτερη επίδραση στη συνολική αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των ερωτώμενων από την απουσία αρνητικών συναισθημάτων. Αντίστοιχα ένα θετικό κοινωνικό περιβάλλον έχει μεγαλύτερη επίδραση στην ποιότητα ζωής από ό,τι η μοναξιά.

Τέλος αξίζει να αναφερθεί πως η πανδημία αύξησε σημαντικά την αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία που επιδεικνύουν οι άνθρωποι κάθε ηλικίας, αλλά κυρίως οι νέοι (Millennials και Gen Z). Μετρήθηκαν τρεις εκδηλώσεις τους: δωρεές, εθελοντισμός, προσφορά βοήθειας σε αγνώστους. Οι νέοι ξεχώρισαν στην προσφορά βοήθειας σε αγνώστους, ενώ όλες οι ηλικιακές ομάδες σημείωσαν πρόοδο στον εθελοντισμό.

Σύμφωνα λοιπόν με τη World Happiness Report, για το διάστημα 2021-2023 πρώτη κατατάσσεται η Φινλανδία, ως η χώρα με τους πιο ευτυχισμένους κατοίκους, ακολουθούμενη από άλλες τρεις σκανδιναβικές χώρες, τη Δανία, την Ισλανδία και τη Σουηδία. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 64^η θέση με μόλις 9 ευρωπαϊκές χώρες να συγκεντρώνουν χαμηλότερες βαθμολογίες: τη Βοσνία Ερζεγοβίνη (65), τη Μολδαβία (71), τη Ρωσία (72), το Μαυροβούνιο (76), τη Βουλγαρία (81), τη Βόρεια Μακεδονία (84), την Αλβανία (87), τη Γεωργία (91) και την Ουκρανία (105). Τελευταίο στην κατάταξη το Αφγανιστάν.

Οι περιοχές του πλανήτη οι οποίες συγκεντρώνουν τις περισσότερες χώρες που εντοπίζονται χαμηλότερα στην κατάταξη είναι η Νότια Ασία και η Υποσαχάρια Αφρική, όπου επίσης εμφανίζονται τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς και τα χαμηλότερα ποσοστά κοινωνικής υποστήριξης από την οικογένεια και τους φίλους. Η Νότια Ασία παρουσιάζει επίσης τα χαμηλότερα ποσοστά στις κοινωνικές συναναστροφές (με φίλους, συγγενείς, συναδέλφους, συμμαθητές, κοινωνικές ομάδες, γείτονες, άγνωστους), κατηγορία όπου καμία περιοχή του πλανήτη δεν κατάφερε να σημειώσει βαθμολογία μεγαλύτερη από 6 στα 10.

Σημαντικά βελτιωμένη εικόνα παρουσιάζουν αρκετές χώρες της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες τείνουν να εξισωθούν με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης ως προς το βαθμό ευτυχίας των κατοίκων τους, ενώ μεγάλη επιδείνωση καταγράφεται στον Λίβανο και το Αφγανιστάν.

Η ευτυχία διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με την ηλικία, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες. Στις περισσότερες χώρες οι νέοι εμφανίζονται πιο ευτυχισμένοι από τους μεγαλύτερους σε ηλικία, με αξιοπρόσεκτη εξαίρεση τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο βαθμός ευτυχίας των νέων κάτω των 30 ετών έπεσε κατακόρυφα συγκριτικά με προηγούμενες περιόδους (βρίσκονται στην 62^η θέση), καθιστώντας τους πολύ λιγότερο ευτυχείς από τους Αμερικανούς άνω των 60 ετών. Σημαντικά υψηλότερα στην κατάταξη βρίσκονται επίσης οι άνω των 60 έναντι των κάτω των 30 στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Αντίθετα στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής οι νέοι εμφανίζονται κατά πολύ ευτυχέστεροι από τους άνω των 60.

Αν αναρωτιέστε πώς γίνεται οι άνθρωποι άνω των 60 να εμφανίζονται σε πολλές χώρες πιο ευτυχισμένοι από τους νέους, παρότι έχουν μεγαλύτερα προβλήματα υγείας που επιβαρύνουν την ποιότητα της ζωής τους, η απάντηση ίσως βρίσκεται στην αυξημένη αίσθηση ελευθερίας που έχουν, καθώς απαλλάσσονται από τις πιεστικές απαιτήσεις της εργασίας και της οικογένειας. Επίσης μελέτες δείχνουν πως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν την τάση να δίνουν περισσότερο χώρο από την αντίληψη και τη μνήμη τους στα θετικά γεγονότα, παρά στα αρνητικά, οπότε βλέπουν με πιο φωτεινά χρώματα τη ζωή τους. Πάντως το υψηλό εισόδημα δεν αποτελεί καθοριστική παράμετρο, καθώς π.χ. σε μία φτωχή χώρα όπως η Ινδία οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευτυχισμένοι από τους νέους.

Σύμφωνα με την κατάταξη, πιο ευτυχισμένοι στον κόσμο είναι οι νέοι Λιθουανοί, με δεύτερους τους Ισραηλινούς και τρίτους τους Σέρβους, ενώ οι νέοι της Φινλανδίας -η οποία βρίσκεται στην πρώτη θέση της γενικής κατάταξης- καταλαμβάνουν την 7^η θέση. Οι νέοι της Ελλάδας εμφανίζονται σαφώς πιο ευτυχείς από τους μεγαλύτερους σε ηλικία, καθώς βρίσκονται στην 53^η θέση της κατάταξης (η Ελλάδα βρίσκεται στην 64^η θέση της γενικής κατάταξης).

Στην κατάταξη των ανθρώπων άνω των 60 ετών το top-5 καταλαμβάνεται από σκανδιναβικές χώρες -Δανία, Φινλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Ισλανδία- και η δεκάδα συμπληρώνεται από τη Νέα Ζηλανδία, την Ολλανδία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Έλληνες άνω των 60 βρίσκονται στην 67^η θέση της κατάταξης.

Για τη σύνταξη του World Happiness Report συνεργάστηκαν η Gallup, το Oxford Wellbeing Research Centre, το Sustainable Development Solutions Network των Ηνωμένων Εθνών και η συντακτική ομάδα του World Happiness Report.