Τα Real World Data αλλάζουν το σύστημα υγείας

Τα οφέλη των Real World Data στο σύστημα υγείας της χώρας περιγράφει νέα μελέτη του ΙΟΒΕ*

Του Χρήστου Γαβαλά

Οι δυνητικές εφαρμογές RWD έχουν άμεση σχέση με τον εξορθολογισμό της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, των δαπανών για την Υγεία, την προαγωγή της κλινικής έρευνας και της καινοτομίας και τελικά τη δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας. Άλλωστε ο τομέας της υγείας είναι απόλυτα κρίσιμος όχι μόνο, αν και πρωταρχικά, για τις υπηρεσίες που προσφέρει στους πολίτες. Παράλληλα, μπορεί να προσφέρει σημαντική αναπτυξιακή δυναμική στο ευρύτερο παραγωγικό σύστημα της χώρας.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο “Real World Data” ή “Πραγματικά Δεδομένα” όπως θα μπορούσε (ελεύθερα) να μεταφραστεί στη γλώσσα μας;

Τα Πραγματικά Δεδομένα είναι τα δεδομένα που συγκεντρώνονται όχι μέσω πειραμάτων αλλά μέσω συγκέντρωσης πραγματικών στοιχείων όπως ηλεκτρονικοί ιατρικοί φάκελοι, ασφαλιστικές αποζημιώσεις, λογαριασμοί κλινικών, χρήση φαρμάκων και καταγραφή παθήσεων.

Η πανδημία ανέδειξε τη σπουδαιότητα της έγκαιρης πληροφόρησης σε επίπεδο ασθενούς αλλά και μονάδων συστήματος υγείας. Αν και η Ελλάδα υστερεί σε αυτόν τον τομέα, μπορεί να καλύψει το κενό δεδομένου ότι ο χώρος στηρίζεται κατεξοχήν σε ανθρώπινο κεφάλαιο και καινοτομία, κάτι που ταιριάζει στο ευρύτερο αναπτυξιακό υπόδειγμα της χώρας. Άλλωστε, έχουν ήδη αναπτυχθεί συστήματα συλλογής αυτών των δεδομένων από πολλούς φορείς και υπάρχουν πλέον και οικονομικοί πόροι για να γίνουν επενδύσεις στην αξιοποίησή τους.

Πιο συγκεκριμένα, οι κυριότερες πηγές από τις οποίες προέρχονται τα στοιχεία είναι μητρώα ασθενών, βάσεις δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης ή/και ηλεκτρονικά αρχεία περίθαλψης, βάσεις δεδομένων από φαρμακεία και εταιρείες ασφάλισης υγείας, αλλά ακόμα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ερευνητικά δίκτυα που βασίζονται σε ασθενείς. 

Αυτό όμως που έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία είναι το επόμενο στάδιο, η αξιοποίηση δηλαδή των δεδομένων αφότου συλλεγούν.

Υπό αυτό το πρίσμα, δημιουργούνται τα Real World Evidence, (κάτι σαν “αποδεδειγμένα στοιχεία”) που προέρχονται από την ερευνητική επεξεργασία των RWD και αποτελούν επιστημονικό υπόδειγμα σχετικά με τη χρήση και τα πιθανά οφέλη ή τους κινδύνους ενός ιατρικού προϊόντος. 

Ωστόσο, όπως προκύπτει από την έρευνα, η χρήση των RWD και των RWE αντιμετωπίζει προκλήσεις και εμπόδια σε διάφορα επίπεδα, το σημαντικότερο εκ των οποίων σχετίζεται με την έλλειψη συνεκτικών ρυθμιστικών πλαισίων με τις απαραίτητες κατευθυντήριες γραμμές για τη συλλογή και την αξιοποίησή τους, καθώς οι περισσότερες σχετικές εθνικές και υπερεθνικές στρατηγικές είτε δεν περιλαμβάνουν εξειδικευμένο πλαίσιο συστάσεων που να σχετίζονται με τα RWD, ακόμη και αν αυτά βρίσκονται σε αρκετά πρώιμα στάδια. 

Υπό αυτή την έννοια, εκτιμάται στη μελέτη ότι η σύσταση ενός κέντρου αριστείας που βασίζεται στη συλλογή, διαχείριση και επεξεργασία των RWD, θα μπορούσε να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των βάσεων συλλογής πραγματικών δεδομένων και των φορέων που τα αξιοποιούν για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υγείας. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι εστιάζοντας στην Ελλάδα, η κατάσταση αναφορικά με τη συλλογή ψηφιακών δεδομένων της Υγείας είναι αρκετά ελπιδοφόρα. Και αυτό γιατί μέσω ενός εκτενούς καταλόγου ηλεκτρονικών συστημάτων και αποθετηρίων δεδομένων (π.χ. ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ, ΕΟΔΥ, I-Health, ΕΛΣΤΑΤ, κ.ά.), διασυνδέονται περίπου 11 εκατ. χρήστες, περίπου 60 χιλ. γιατροί που συνταγογραφούν σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, φαρμακοποιοί, εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων, διαγνωστικά κέντρα και πάροχοι υγείας. 

Στην δική του τοποθέτηση στο πλαίσιο της παρουσίασης, ο Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας, Ιωάννης Κωτσιόπουλος, διαβεβαίωσε ότι «καθώς έχει ωριμάσει η στρατηγική για την ψηφιακή υγεία στη χώρα μας, πιστεύω ότι είναι τώρα η κατάλληλη χρονική στιγμή να ανοίξει ο επιστημονικός διάλογος με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τη βέλτιστη αξιοποίηση των Real World Data και τη δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που θα προάγει την έρευνα και την καινοτομία, θα αυξάνει την προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία και θα προστατεύει τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των πολιτών». 

*Η μελέτη του ΙΟΒΕ εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την υποστήριξη της εταιρείας MSD Ελλάδας. Τη μελέτη παρουσίασε ο Επιστημονικός Σύμβουλος του ΙΟΒΕ, Αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ, κ. Άγγελος Τσακανίκας, ενώ τα εισαγωγικά σχόλια και ο συντονισμός της εκδήλωσης έγιναν από τον Γενικό Διευθυντή του ΙΟΒΕ, Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Νίκο Βέττα.